Przyczyny opóźnień w transpozycji dyrektyw europejskich do polskiego porządku prawnego w świetle analizy ilościowej krajowego procesu legislacyjnego

According to the Commission’s internal market scorecards, Poland is among the countries having highest compliance deficits in the European Union, in part due to repeated and substantial delays in implementing EU directives. Using a comprehensive database of implementing acts introduced in the Polish parliament since the country’s accession in 2004, we conduct a quantitative analysis of the timing of the governmental and parliamentary legislative processes to test whether those delays are introduced by the executive or the legislative branch. We conclude that while implementing legislation is usually enacted into law faster than ordinary legislation, it is introduced too late to permit successful implementation before applicable deadline. Indeed, most of the bills implementing EU directives are already overdue when introduced. These results suggest that the government – rather than the parliament – appears to be responsible for the delays, and that the governmental performance in this respect deteriorates rapidly (delays were smallest immediately after accession). We also find that numerous aspects of the problem – such as the role of political controversies in delaying implementing bills – require further research.

W świetle tabel wyników rynku wewnętrznego Komisji Europejskiej Polska należy do krajów członkowskich o najwyższym deficycie zgodności prawa krajowego z unijnym, przede wszystkim ze względu na powtarzające się istotne opóźnienia w zakresie transpozycji dyrektyw. Niniejszy artykuł przedstawia rezultaty badań ilościowych, opartych na bazie aktów prawnych implementujących prawo UE po 2004 r i poszukuje przyczyn opóźnień, w szczególności poddając analizie, czy są one powodowane w większym stopniu przez działania władzy wykonawczej, czy ustawodawczej. Z naszych ustaleń wynika, że o ile parlamentarny proces stanowienia prawa przebiega w odniesieniu do ustaw implementacyjnych z reguły szybciej niż w odniesieniu do ustaw zwykłych, o tyle inicjacja tegoż procesu dokonuje się tak późno, że zazwyczaj nie jest już możliwe dokonanie terminowej transpozycji aktu unijnego. W istocie, większość projektów ustaw implementacyjnych wnoszonych jest do Sejmu w momencie, gdy przewidziany dla implementowanej dyrektywy termin transpozycji już upłynął. Wyniki sugerują, że to raczej rząd, a nie parlament jest odpowiedzialny za rosnące opóźnienia, jak również że skuteczność rządu w implementacji prawa UE ulega systematycznemu pogorszeniu (najmniejszeopóźnienia w transpozycji występowały bezpośrednio po akcesji). Szereg aspektów analizowanego zjawiska – jak np. rola konfliktu politycznego w generowaniu opóźnień – wymaga jednak dalszych badań.