Zachowania o charakterze destrukcyjnym w okresie średniego dzieciństwa: norma czy patologia?

Preschool children often demonstrate behaviors like obstinacy, defiance, disobedience, loss of temper, that may be treated as troublesome. Nevertheless, distinguishing normal misbehavior from markers of disruptive behavior disorders is very important. Typical for that period of development behavioral problems are transient, but clinical symptoms of disorders are stable and need professional treatment. Poor emotional competence in preschool children is associated with the risk of disruptive behavior disorders. Behavioral dysfunctions are affected by the constellation of many factors both biological and social. Among them, the quality of parent-child and teachers-child relations is underlined. The parenting style or teacher’s reactions charged with negative emotionality, punishment and coercion seem to be especially adverse for the development of preschoolers’ emotional competence. Children may manifest some impairments in social interactions and self-control. The identification of key behavioral markers of preschool conduct disorders and signs predicting the later disruptive behavioral disorders enable early professional interventions.

W okresie średniego dzieciństwa często pojawiają się takie zachowania, jak upór, nieposłuszeństwo, buntowniczość i napady złości, które mogą zostać uznane za problemowe. Ważne jest ustalenie, czy niepokojące problemy są jedynie mocniej zaznaczającymi się, lecz typowymi cechami rozwoju dziecka, przejściowym efektem frustracji związanej z pokonywaniem kryzysów rozwojowych czy też ich przezwyciężenie wymaga specjalistycznej pomocy. Dzieci, u których obserwuje się słabe kompetencje emocjonalne, znajdują się w grupie ryzyka rozwoju klinicznych symptomów zaburzeń zachowania. Wpływ na ich kształtowanie mają zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe. Wśród nich podkreślana jest jakość relacji między dziećmi i rodzicami, a także interakcji dziecko – nauczyciel. Szczególnie niekorzystne są oddziaływania nasycone negatywnymi emocjami, oparte na przymusie i karaniu. Prowadzą one do ograniczenia rozwoju kompetencji emocjonalnych dziecka, niezbędnych do prawidłowego regulowania relacji społecznych oraz kontroli własnego działania. Zidentyfikowanie występujących w tym okresie rozwojowym zachowań problemowych, mających wartość prognostyczną dla diagnozy zaburzeń zachowania u dzieci w wieku szkolnym, pozwala na podjęcie właściwych oddziaływań pomocowych.