Człowiek pogranicza wobec wartości. Preferencje wartości w grupie mieszkańców Szczecina, Poznania i Lublina

The research was aimed at examining relations between values and a place attachment of inhabitants from East borderland, West borderland and the centre of Poland. The presented data come from 274 Polish male and female (59%) subjects and were collected in three Polish cities: Poznań (N=74), Lublin (N=105), and Szczecin (N=95); the average age was 22.16 (SD=1.55). In three researched groups, fundamental variations have been detected as for preferences concerning the following values: traditionalism, self-direction, hedonism and achievements. Inhabitants of Lublin, in comparison to city dwellers of Poznań and Szczecin, value tradition the most. Poznań, on the other hand, is inhabited by those who treasure self-direction. Hedonistic way of living is the most appreciated by Szczecin dwellers. The worth of achievements is valued the most noticeably by the citizens inhabiting Szczecin and Poznań. The results are going to be discussed in the context of the place attachment by Lewicka and in accordance with the theory of basic human values (values form a circular motivational continuum).

Celem badań było pokazanie relacji pomiędzy preferowanymi wartościami a miejscem zamieszkania osób z pogranicza zachodniego, wschodniego oraz centrum kraju. W badaniu uczestniczyły 274 osoby z trzech miast: Poznania (N=74), Lublina (N=105) i Szczecina (N=95) w wieku od 19 do 27 lat (M=22,16, SD=1,55; w tym 59% kobiet). W trzech grupach badanych otrzymano istotne różnice w preferowaniu wartości w obszarach: tradycjonalizmu, kierowania sobą, hedonizmu i osiągnięć. Mieszkańcy Lublina, w porównaniu z osobami zamieszkującymi Poznań i Szczecin, najwyżej cenią sobie wartość tradycji. Natomiast mieszkańcy Poznania uzyskali najwyższy wynik w kierowaniu sobą. Wartości hedonistyczne najwyżej preferuje grupa szczecińska. W obszarze wartości, jakim są osiągnięcia, zarówno wśród mieszkańców Szczecina, jak i Poznania uzyskano najwyższe wyniki. Efekty badań w niniejszym artykule zostały zaprezentowane w kontekście teorii psychologii miejsca M. Lewickiej oraz zgodnie z teorią kołowej struktury wartości S.H. Schwartza.