Tell us no secrets: st. Irenaeus’ contra-gnostic doctrine of communion

Dyskusje na temat możliwości mistycznego zjednoczenia z Bogiem były w większości nieobecne w pismach Ojców Kościoła przed końcem II wieku. Dopiero u schyłku tego wieku pojęcie komunii z Bogiem stało się przedmiotem zainteresowania zarówno literatury wczesnochrześcijańskiej, jak i gnostyckiej. Ireneusz z Lyonu był jednym z pierwszych pisarzy chrześcijańskich, który podjął krytyczną refleksję nad tym zagadnieniem. Twierdził, że uczestnictwo w boskości jest możliwe tylko w prawowiernych Kościołach i wymaga trzech kluczowych elementów: życia przeżywanego w relacji z Duchem Bożym, we wspólnocie z prawdziwymi ludźmi Bożymi, i jednocześnie dającymi świadectwo religijnej pobożności i cnoty. Podczas gdy gnostyckie koncepcje zjednoczenia kładły często nacisk na zastrzeżoną, tajemną wiedzę, paradygmat Ireneusza oferował publiczną, progresywną drogę wznoszenia się do Boga.

Discussion related to the potential for mystical union with God was largely absent from the writings of the Church Fathers prior to the late-second century. Toward the end of that century, however, the concept of communion with God emerged as a topic of interest in both early Christian and Gnostic literature. St. Irenaeus of Lyons was among the earliest Christian writers to critically reflect on the subject. He argued that participation with the divine was possible only in the “orthodox” churches and required three key elements: a life lived in connection to the Spirit of God, in community with the true people of God, while bearing evidence of godly piety and virtue. Whereas Gnostic conceptions of communion frequently included an emphasis on the reception of an exclusive, secret gnosis, Irenaeus’ paradigm offered a public, progressive path of ascent to God.