A mystic’s utopian dream of Christian Rome. The Political Theology of Origen

Orygenes z Aleksandrii († 253), jeden z najwybitniejszych pisarzy wczesnochrześcijańskich, w apologii Contra Celsum podjął rozważania nad teologiczną wizją państwa. Dominuje w niej idea afirmacji oraz wola współpracy dla wspólnego dobra. W myśl nauczania biblijnego Adamantios podkreśla Boskie pochodzenie władzy, której należy się szacunek i lojalność. W przypadku jednak nadużycia kompetencji państwa w kwestii sumienia i wyznania obywateli, chrześcijanin winien bardziej słuchać Boga. Religia domaga się wolności i uszanowania jej zasad. Chrześcijaństwo nie tylko nie przeciwstawia się w swojej doktrynie założeniom państwa i jego celom, lecz może mu służyć na wielu płaszczyznach. Państwo pełniąc rolę służebną względem obywateli, do których należą chrześcijanie, szanując ich zasady życia, zyska przez to Boże błogosławieństwo, jak również najlepszych i najwartościowszych obywateli. Ideałem, który kreśli Orygenes, byłoby zbudowanie instytucji państwa na wartościach Chrystusowych, z chrześcijańskim władcą na czele. Świat rzymski, a szczególnie jego elity, muszą zrozumieć, iż chrześcijaństwo, które ciągle jest jeszcze w ogromnej mniejszości, jest pragmatycznie potrzebne Imperium, a Imperium chrześcijaństwu. Rzym, jeśli chce ocaleć i zwyciężyć swoich wrogów, winien stać się chrześcijański. Kościół, według Scholarchy z Aleksandrii, może być źródłem scalenia i unifikacji społeczeństwa, co zawsze stanowi podstawę siły i trwałości państwa. W tym miejscu historii myśl taka była jedynie teoretycznym marzeniem. Jednak w niedługim czasie cesarz Konstantyn, który przejdzie do historii z przydomkiem Wielki, podejmie próbę urzeczywistnienia tego ideału.