Społeczna szkodliwość czynu jako klauzula generalna w prawie karnym

Criminal law is the area of law in which general remanding clauses are ‘suspicious’. On the ground of criminal law they are used not only to deal with untypical cases, when old law is not valid because of political, social or economic changes. They create space for decisions. Because of them one can correct law regulations when they are too strict. One of very few of them is ‘social harmfulness of an act’. The term appeared in Polish Criminal Code in 1997. It does not have a legal definition, but is involved into the legal definition of a crime. The Article 115 § 2 PCC consists in objective and subjective factors influencing its level. Social harmfulness plays different roles: it is the rule of Polish criminal law, the basis for criminal responsibility (feature of a crime) and the rule of punishment. To evaluate it one must take under one’s consideration many factors, that often plays different role in criminal law (motivation, intent, safety rules). That makes it an universal criminal law tool.

Prawo karne jest gałęzią prawa, w której generalne klauzule odsyłające są z samej swej natury podejrzane. Są one jednak na jego gruncie stosowane nie tylko wówczas, kiedy ustawa staje się nieadekwatna do zmieniających się stosunków politycznych, społecznych czy ekonomicznych. Ich celem jest zapewnienie luzu decyzyjnego i korekty zbyt niekiedy sztywnych przepisów. Jedną z nielicznych znanych w prawie karnym klauzul generalnych jest klauzula społecznej szkodliwości czynu. Pojęcie to pojawiło się w k.k. z 1997 r. Nie ma definicji legalnej, lecz należy do ustawowej definicji przestępstwa. Przepis art. 115 § 2 k.k. stanowi, że na jej poziom wpływają zarówno elementy obiektywne, jak i subiektywne. Społeczna szkodliwość pełni różne role: jest zasadą prawa karnego, podstawą odpowiedzialności (znamieniem przestępstwa) i zasadą wymiaru kary. Przy jej ocenie należy brać pod uwagę różne elementy, które często pełnią odmienne role w prawie karnym (motywacja, zamiar, reguły bezpieczeństwa). To czyni ją uniwersalnym narzędziem prawa karnego.