Kobiety w życiu króla Kazimierza Wielkiego w świetle Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Jana Długosza

The article is an attempt to show the role of women in the life of King Casimir III The Great on the basis of Annales Seu Cronicae Incliti Regni Poloniae by Jan Długosz. Not only does the text describe his romances and wives, but also the relations with his mother, sister and daughters. Even at the beginning of his first marriage a conflict between Casimir’s mother Jadwiga and his newlywed wife Anna emerged. Both women wanted to be the Queen of Poland. Jadwiga’s withdrawal helped to adjust the quarrel. Casimir the Great was extremely fond of women, which drove him into chronic adultery. He paid special attention to their appearance. He maintained numerous lovers and prostitutes he used to visit. Nevertheless, only the second of his three wives, Adelaide could not bear the situation and after she had spent long years during which Casimir’s presence was scarce, she returned to her father’s home. Casimir would often treat women in an instrumental way and he must have harmed them with his behavior, however, he did take care of his daughters and other women related to him by blood. His relations with women can be illustrated to some extent by his attitude to the Virgin Mary. On the one hand, he worshipped her in Wiślica but on the other hand, he could not abstain from hunting on a holiday devoted to the Virgin Mary. Casimir could have sworn to change for the better even to the pope, but his inclination was too strong and he would soon return to his old sins. Długosz claims that the punishment for his debauchery was the end of the dynasty. Nevertheless, it should be noticed that the king took proper care of widows and the poor, including women. That is why impecunious women paid him the last tribute with deep regret.

Artykuł jest próbą ukazania miejsca kobiet w życiu króla Kazimierza III Wielkiego w oparciu o Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Jana Długosza. Przy referowaniu zagadnienia nie ograniczono się jedynie do żon i miłostek Kazimierza Wielkiego, lecz wspomniano także o jego matce, siostrze oraz córkach. Już u progu jego pierwszego małżeństwa doszło do konfliktu pomiędzy matką Kazimierza, Jadwigą, a nowo poślubioną Anną. Chodziło o to, która z kobiet ma być uważana za królową Polski. Ustąpienie Jadwigi pozwoliło zażegnać ten spór. Kazimierz Wielki miał wielką słabość do kobiet i często popadał w grzech cudzołóstwa. Zwracał uwagę przede wszystkim na ich wygląd zewnętrzny. Utrzymywał wiele kochanek i nierządnic, z którymi się spotykał. Jednak spośród trzech kolejnych żon króla tylko druga, Adelajda, nie mogła wytrzymać tej sytuacji i po wielu latach przeżytych prawie bez obecności króla wróciła do ojcowskiego domu. Kazimierz nieraz traktował kobiety przedmiotowo i niejednej z nich wyrządził krzywdę swym postępowaniem. Troszczył się natomiast o swoje córki i inne kobiety związane z nim więzami krwi. Wiele światła na jego postawę wobec kobiet wnosi jego odniesienie do Matki Bożej. Z jednej strony oddawał hołd Maryi czczonej w Wiślicy, a z drugiej strony nie potrafił się powstrzymać od polowania w święto maryjne. Kazimierz mógł wielokrotnie obiecywać swoją poprawę i porzucenie cudzołóstwa, nawet papieżowi, ale miał słabą wolę i wciąż wracał do starych grzechów. W opinii Jana Długosza karą Bożą za rozpustę Kazimierza Wielkiego było to, że ród królewski wyginął. Należy jednak zauważyć, że król otaczał troską wdowy oraz ludzi biednych, pośród nich także kobiety. Dlatego gdy umarł, kobiety z ludu żegnały go z wielkim żalem.