Soviet Magic: The Subversive Power of the Fairy Tale

СОВЕТСКОЕ ВОЛШЕБНОЕ: РАЗРУШИТЕЛЬНАЯ СИЛА СКАЗКИ Резюме В данной статье рассматриваются ключевые моменты в развитии жанра волшебной сказки в советской детской литературе. На примере текстологического анализа такого канонического текста советской детской литературы как сказка А.Н. Толстого Золотой ключик или приключения Буратино (1935) предпринята попытка  показать внутренние механизмы превращения сказочного сюжета в нарратив, легко подчиняющийся требованиям новой советской идеологии. «Советскость» сказки закрепляется и в перенесении её сюжета на экран в фильме Александра Птушко «Золотой ключик» (1939). Популярность текста и фильма превращают Буратино из героя детской сказки в своеобразный «бренд» мира взрослых, где функции деревянной куклы настолько многообразны, что она выступает и как герой взрослых анекдотов, и как торговая реклама самых разнообразных товаров. Новый телевизионный фильм Приключения Буратино, снятый в 1975 году режиссёром Леонидом Нечаевым, не только возвращает сказку в мир детства, но и через песни Булата Окуджавы и Юрия Энтина вносит в неё новый альтернативный идеологический подтекст, доступный взрослому зрителю. SOWIECKIE CZARNOKSIĘSTWO: DESTRUKCYJNA SIŁA BAŚNI Streszczenie Artykuł przedstawia kluczowe momenty rozwoju gatunku baśni magicznej w radzieckiej liter-aturze dziecięcej. Na przykładzie tekstologicznej analizy takiego kanonicznego tekstu dziecięcej literatury jak Złoty kluczyk, czyli przygody Buratina Aleksieja Tołstoja podjęto próbę ujawnienia wewnętrznych mechnizmów przekształcenia baśniowej fabuły w dyskurs podporządkowujący się wymogom nowej sowieckiej ideologii. Owa tendencja została utrwalona w fi lmowej adaptacji tej baśni przez Aleksandra Ptuszko (Złoty kluczyk) w roku 1939. Buratino przekształca się tam z bohatera dziecięcej bajki w specyfi czny element świata dorosłych, w którym funkcje drewnianej lalki są na tyle różnorodne, że zaczyna on funkcjonować jako bohater dowcipów i element reklamy handlowej najróżniejszych produktów. Nowy telwizyjny fi lm Przygody Buratina nakręcony w roku 1975 przez Leonida Nieсzajewa nie tylko przywraca tę baśń do świata dzieci, ale dzięki piosenkom Bułata Okudżawy i Jurija Entina wnosi do niej nowy, alternatywny, ideologiczny podtekst, dostępny dla dorosłego widza.