Zmienność czasowa potrzeb nawadniania wybranych roślin w regionie Bydgoszczy

W pracy za wskaźnik potrzeb wodnych przyjęto takie ilości opadów atmosferycznych w okresach wzmożonego zapotrzebowania roślin na wodę, przy których nie obserwuje się już przyrostu plonów pod wpływem nawadniania. Tak rozumiane opady optymalne wyznaczono na podstawie rezultatów wieloletnich, ścisłych doświadczeń polowych z nawadnianiem roślin, prowadzonych na dwóch rodzajach gleb w rejonie Bydgoszczy. Potrzeby nawadniania, czyli niedobory opadów w okresie wzmożonego zapotrzebowania wybranych upraw na wodę, obliczono jako różnicę między opadem optymalnym oraz opadem rzeczywistym. Wykorzystano jednorodny 35-letni ciąg pomiaru opadów atmosferycznych w Mochełku koło Bydgoszczy w latach 1971–2005. Obliczeń potrzeb nawadniania dokonano w okresach wzmożonego zapotrzebowania wybranych roślin (zboża jare, ziemniak średniowczesny, kukurydza na ziarno) na wodę. Odniesiono je do dwóch rodzajów gleb: gleba bardzo lekka na podłożu przepuszczalnym oraz gleba lekka na podłożu zwięzłym. Na podstawie wyników obliczeń, dokonano klasyfikacji oszacowanych potrzeb nawadniania, według kryterium uwzględniającego liczbę niezbędnych do zastosowania jednorazowych dawek wody i wielkość prognozowanych efektów produkcyjnych nawadniania. Stwierdzono, że potrzeba zastosowania nawadniania jako podstawowego czynnika plonotwórczego na glebie bardzo lekkiej o przepuszczalnym podłożu, występuje w regionie Bydgoszczy w 85,7–97,1% lat, w zależności od badanej uprawy. W 40,0–62,8% lat są to duże potrzeby, których pokrycie prowadzi do znaczącego wzrostu produkcji rolniczej. Potrzeba zastosowania nawadniania jako uzupełniającego (interwencyjnego) zabiegu w uprawie roślin na glebie lekkiej o podłożu zwięzłym, występuje w regionie Bydgoszczy w 77,1–88,6% lat. W 14,3–25,7% lat są to potrzeby duże, wymagające zastosowania co najmniej 5 dawek nawodnieniowych w okresie wzmożonego zapotrzebowania roślin na wodę. Cechujące się bardzo dużą zmiennością czasową potrzeby nawadniania roślin w regionie Bydgoszczy nie wykazują istotnych trendów zmian w okresie 1971–2005.

In this studies, a plant water needs index was defined as an amount of rainfall, in the period of plant increasing water demands, which didn’t increase a yield of an irrigated plants. Such defined optimal rainfall was calculated on the basis of results of long-term field experiments carried out on two kinds of soil in a region of Bydgoszcz. Irrigation needs understood as rainfall insufficiency in the period of plant increasing water demands, were calculated as a difference between optimal and actual rainfall. Homogeneous rainfall data from years 1971-2005 in Mochełek (placed near Bydgoszcz) were used. Calculations of irrigation needs were made in the period of increasing water demands of the followed plants: spring cereals, medium-early potato and maize cultivated for grain. All of them were grown on two kinds of soil: a very light soil of permeable subsoil and a light soil of compact subsoil. Obtained results enabled to classify the evaluated irrigation needs. The criterions were: a number of essential individual water doses and a quantity of forecasted productive effects of the irrigated plants. Results of the studies show that the irrigation needs calculated on a very light soil in the region of Bydgoszcz occurred in 87,7-97,1% (it depended on the plant). In 40,0-62,8% of the years the water needs were high and their cover by irrigation had increased significantly the agricultural production. On a light soil in the region in 77,1- –88,6% of years irrigation was considered as a suplementary (interventional), nevertheless in 14,3-25,7% of the years the water needs were high in the period of plant increasing water demand which had required at least five water doses of irrigation. In conclusion, the plant irrigation needs in the region were characterised by a large-scale variability in the time (the years 1971-2005) which was statistically confirmed by not significant trends.