Zróżnicowanie procesu zalesień gruntów rolnych na obszarach górskich Polski

Artykuł zawiera analizę zróżnicowania przestrzennego zalesień gruntów rolnych na obszarach górskich i podgórskich Polski. Oprócz wskazania na zmiany ilościowe i strukturalne w powierzchni nowych upraw leśnych szczególna uwaga zwrócona została na społeczno-ekonomiczne uwarunkowania procesu zalesień gruntów rolnych. Opracowanie dotyczy tych zmian, które są formalnie rejestrowane, co oznacza że nie uwzględniono obszarów objętych sukcesją naturalną. W pracy wykorzystano dane statystyczne zawarte w Banku Danych Regionalnych. Zasadniczo analizą objęto lata 2000–2006, jednak w odniesieniu do gruntów prywatnych wykorzystano dane z okresu 1996–2006. Przedmiotem badań są gminy górskie i podgórskie Karpat i Sudetów. Badania wykazały, że w analizowanych latach nastąpił spadek powierzchni zalesień gruntów rolnych, co związane było ze zmniejszaniem się areału nowych upraw leśnych zarówno na gruntach własności państwowej, jak i prywatnej. Zjawisko to wystąpiło zarówno na obszarze karpackim i sudeckim. Proces ten miał niewątpliwie związek z poziomem wsparcia finansowego, co widać szczególnie w przypadku zalesień gruntów prywatnych. Stwierdzono, że możliwości finansowania zalesień w znacznym stopniu wyznaczają tempo ich realizacji. W każdym z badanych regionów procesy przemian miały zbliżony przebieg ale różniły się dynamiką. Różnice regionalne w strukturze wewnętrznej zalesień to wynik odmiennej struktury agrarnej charakteryzującej badane obszary, zaś zróżnicowanie przestrzenne natężenia zalesień to także efekt działania czynników społecznogospodarczych.

The article analyses spatial differences in the afforestation of agricultural land in the mountain and piedmont areas of Poland. Apart from quantitative and structural changes in the area of new forest plantations, attention was paid to socio-economic determinants of the process of afforestation of agricultural land. The changes considered were those formally registered, which means that areas with a natural succession were not included. The analysis rested on the statistics collected in the Regional Data Bank and basically covered the years 2000-2006, but for private land use was made of the 1996–2006 data. The object of study was mountain and piedmont communes in the Carpathians and Sudeten. The research showed there to be a drop in the area of afforestation of agricultural land over the study period, which resulted from the diminishing area of new forest plantations on both, state-owned and private land in the two regions. This process was undoubtedly connected with the level of financial support, which was clearly evident especially in the case of private land. It was found that the financing of afforestation was a major factor in the rate of this practice. In each of the regions the changes followed a similar pattern, but differed in dynamics. Differences in the internal structure of afforestation resulted from the different agrarian structures of the regions, while spatial differences in the rate of afforestation was also an effect of socio-economic factors.