Pieśń i gra obrzędowa „Zelman” u Oskara Kolberga i innych. Materiały i interpretacje

The folk song and ritual play known under the name of Zelman was recorded and documented in the Ukraine in more than ten varieties by Oskar Kolberg in the 19th century. It may be interpreted from two perspectives: historical and mythological. In the former, its context is the practice of Orthodox churches being leased out to Jews. In the latter, it is related to the gods of ancient mythology. Scholars, like M. Hruszewski, have long dismissed any link between the ritual “Zelman” with Zelman Wolfowicz, who lived in the 18th Century in the town of Drohobych. They believed the practice of Jews taking churches in lease to be no more than a legend. The author presents the social, religious and political background of this legend and examines its parallels both with ‘haijwka’, an Easter ritual, and the forms of the legend which exist to this day. He considers this tradition part of enduring legacy in the relations between Ukrainians, Poles and Jews, which even today is not without significance

W XIX wieku Oskar Kolberg zapisał i udokumentował na Rusi ponad dziesięć wersji pieśni ludowej i gry obrzędowej znanej pod nazwą „Zelman”. Można je interpretować z dwóch perspektyw: historycznej i mitologicznej. W pierwszym przypadku ich kontekstem jestlegenda odzierżawieniucerkwi prawosławnych przez Żydów, natomiast w drugim ujęciu Zelman wiązany jest z bóstwami starożytnej mitologii. Badacze, jak M. Hruszewski, od dawnaodrzucali wszelkie powiązania między pieśnią i obrzędem „Zelman” a Zelmanem Wolfowiczem, który żył w XVIII wieku w Drohobyczu. Ich zdaniem, opowieść o przejmowaniuświątyń przez Żydów jest jedynie legendą.Autor artykułu przedstawia społeczne, religijne i polityczne tło tej legendy i analizuje jej związek z„haijówką”, obrzędem wielkanocnym, oraz omawia wersje legendy, pieśni i zabawy, które istnieją do dnia dzisiejszego.Tradycję tęuznał za część trwałej spuścizny ukraińsko-polsko-żydowskiej, którado dziś zachowała swoje znaczenie