Ochrona praw wspólników mniejszościowych w spółce z o.o. w kontekście teorii agencji

Background: The subject of the research is legal corporate governance mechanisms aimed at solving the type II agency problem, i.e., the principals-principal conflict. The theoretical framework of the considerations is created by agency theory. The work focuses on the problem of goal conflict and monitoring. The goal conflict was limited to the conflict between the majority (controlling) and minority shareholders in a limited liability company. The problem of monitoring was limited to monitoring the company’s activity. It was assumed that a limited liability company acts in the interest of all shareholders, and the company’s interest is a compromise between the often conflicting expectations of shareholders. Research purpose: The aim of the study is to analyze and evaluate legal corporate governance mechanisms that are aimed at both reducing the conflict between the majority (controlling) and minority shareholders in a limited liability company as well as monitoring. The legal solutions in the Act of 15 September 2000 Commercial Companies Code, whose task is to protect the rights of minority shareholders in a limited liability company, were analyzed and evaluated. The criterion for evaluating the legal solutions was their usefulness and effectiveness in both resolving the goal conflicts and monitoring. Methods: The research method used in this paper is the analysis of the content of legal regulations concerning a limited liability company contained in the Act of 15 September 2000 Commercial Companies Code. The legal regulations were assessed in terms of protecting the rights of a minority shareholder in a limited liability company. Conclusions: On the basis of the research, two groups of regulations aimed at protecting a minority shareholder in a limited liability company were distinguished, i.e., collective and individual rights. However, the rights resulting from them do not sufficiently protect the minority share-holder in a limited liability company. Therefore, the article proposes introducing a new shareholder’s right into the legal solutions on a limited liability company, i.e., the right to terminate a shareholder’s participation in a limited liability company. Such a solution is appropriate on the basis of agency theory, according to which, it may constitute a disciplinary mechanism for managers and the majority (controlling) shareholder in a limited liability company. Such a solution may also constitute a counterbalance for the existing legal institution, i.e., an action for the exclusion of a shareholder from the company.

Przedmiot badań: Przedmiotem badań są mechanizmy nadzoru korporacyjnego o charakterze prawnym ukierunkowane na rozwiązanie problemu agencji typu II, tj. konfliktu pryncypał – pryncypał. Ramy teoretyczne rozważań tworzy teoria agencji. W pracy skupiono się na problemie konfliktu celu i monitoringu. Konflikt celu ograniczono do konfliktu między wspólnikiem większościowym (kontrolującym) i mniejszościowym w spółce z o.o. Problem monitoringu ograniczono do monitoringu działalności spółki. Przyjęto, że spółka z o.o. działa w interesie wszystkich wspólników, a interes spółki jest kompromisem między często sprzecznymi oczekiwaniami wspólników. Cel badawczy: Celem opracowania jest analiza i ocena mechanizmów nadzoru korporacyjnego o charakterze prawnym, ukierunkowanych na ograniczenie konfliktu między wspólnikiem większościowym (kontrolującym) a mniejszościowym w spółce z o.o. oraz ukierunkowanych na monitoring. Poddane zostały analizie i ocenie rozwiązania prawne w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, których zadaniem jest ochrona praw wspólników mniejszościowych w spółce z o.o. Za kryterium oceny rozwiązań prawnych przyjęto ich przydatność i skuteczność w rozwiązywaniu problemu konfliktu celu i monitoringu. Metoda badawcza: Metodą badawczą wykorzystywaną w pracy jest analiza treści regulacji prawnych dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zawartych w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Regulacje prawne oceniano pod kątem ochrony praw wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o.1 Wyniki: Na podstawie przeprowadzonych badań wyodrębniono dwie grupy przepisów ukierunkowanych na ochronę wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o. Są to prawa kolektywne oraz indywidualne. Uznano jednak, że uprawnienia z nich wynikające nie chronią w wystarczającym stopniu wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o. Zaproponowano więc wprowadzenie do rozwiązań prawnych o spółce z o.o. nowego uprawnienia wspólnika, tj. prawa do wypowiedzenia przez wspólnika udziału w spółce z o.o. Zwrócono uwagę, że rozwiązanie takie na gruncie teorii agencji jest rozwiązaniem właściwym. Zgodnie z podstawowymi założeniami teorii agencji może stanowić mechanizm dyscyplinujący menedżerów i wspólnika większościowego (kontrolującego) w spółce z o.o. Rozwiązanie takie stanowić może również przeciwwagę dla istniejącej instytucji prawnej powództwa o wyłączenie ze spółki wspólnika.