Zmiany zachodzące w rolniczej przestrzeni produkcyjnej, które są wynikiem
działalności ludzkiej, wpływają na obecny stan struktury przestrzennej
gruntów gospodarstw rolnych. Niekorzystnie ukształtowane i nadmiernie rozdrobnione
działki gospodarstw rolnych Polski Południowej sprawiają, że ich rolnicze
wykorzystanie nie jest tak efektywne, jak w przypadku działek o poprawnym
ukształtowaniu i optymalnej powierzchni. Taki stan struktury przestrzennej wymusza
konieczność przeprowadzenia prac urządzeniowo-rolnych, mających na
celu przebudowę istniejącego układu gruntowego w taki sposób, by jego przyszłe
rolnicze wykorzystanie było efektywne i przynosiło wymierne korzyści finansowe.
W artykule przedstawiono wyniki badań rozłogu działek przeznaczonych
pod użytki zielone, wchodzących w skład gospodarstw, znajdujących się na terenie
wsi Filipowice w województwie małopolskim. Analizowana wieś zajmuje obszar
około 980 ha i charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem gruntów. Podstawowym
elementem powierzchniowym, przyjętym do badań, były ciągłe części
działek ewidencyjnych objęte jedną formą użytkowania. Badaniami objęto
wszystkie występujące w wybranej wsi działki z użytkami zielonymi wchodzące
w skład istniejących gospodarstw rolnych. Do wykonania badań na tak dużej liczbie
działek zastosowano specjalistyczne programy komputerowe: „MKTopo
GUTR”, „Plikpol” i „Pole”, które wykorzystują dane z numerycznej mapy ewidencyjnej
i części opisowej operatu ewidencji gruntów i budynków prowadzonej
w systemie cyfrowym. Zastosowana technologia pozwoliła na uzyskanie ponad 70
cech, charakteryzujących każdą poddaną analizie działkę. Szczegółowymi badaniami objętych zostało 17 podstawowych cech rozłogu
działek, z których sześć pierwszych określa przestrzenne parametry działki,
trzy cechy dotyczą szacowanych kosztów uprawowych zależnych od jej rozłogu,
trzy kolejne opisują położenie działki we wsi i w gospodarstwie, a pięć ostatnich
charakteryzują gospodarstwo, do którego dana działka należy.
Badanie zmienności ukształtowania rozłogu działek z użytkami zielonymi
polegało na wykonaniu oceny ich rozłogu, poprzez porównanie poszczególnych
cech rozłogu działek z wielkościami uznawanymi za poprawne czy optymalne.
Wykonana została również analiza rozmieszczenia działek we wsi, polegająca na
badaniu ich położenia w stosunku do siedlisk gospodarstw i centrum wsi. Objęcie
badaniami wszystkich działek we wsi umożliwiło uzyskanie dużych zbiorów danych.
Szczegółową analizę rozłogów działek przeprowadzono z wykorzystaniem
metod statystycznych, które umożliwiły określenie podstawowych statystyk opisowych
i zestawienie rozkładów liczebności rozpatrywanych cech. W efekcie pozwoliło
to na wyodrębnienie działek wadliwie uformowanych, określenie zakresu
strat spowodowanych niewłaściwym rozłogiem i wskazanie możliwości i sposobu
jego poprawy.
Uzyskane wyniki badań świadczą o niewłaściwym ukształtowaniu rozłogów
analizowanych działek we wsi Filipowice, wysokich kosztach uprawowych
zależnych od rozłogu i potrzebie przebudowy istniejącego układu gruntowego
w celu stworzenia korzystniejszych warunków rolniczego zagospodarowania gruntów.
Changes, occurring in agricultural production space and caused by human
activities, impact the present state of farmland spatial structure. In Southern Poland,
farm plots are unfavourably shaped and excessively fragmented and, thus,
they cannot be as effectively utilized as are the properly shaped plots having an
optimal surface area. This actual state of spatial structure forces the necessity for
performing arrangement and agricultural works with the aim to reconstruct the
existing farmland system so that its prospective agricultural utilization becomes
effective and brings measurable financial profits.
In the paper, results of the research into the ladn configuration of plots
earmarked for grassland are presented. The plots researched belong to farms situated
in a village of Filipowice, in the Province of Małopolska. The village studied
has ca. a 980 ha area and is characterized by a high farm land fragmentation rate.
A basic surface element that was taken for analysis were continuous parts of cadastral
plots utilized using only one utilization type. The research comprised all
the plots with grassland in the selected village; they belonged to the farms existing
in this village. To analyse such a very large number of plots, three specialist computer
software were applied, i.e.: „MKTopo GUTR”, „Plikpol”, and „Pole”; they
utilize data from a numeric cadastre map and from a descriptive part of the digital
general lands and buildings register. The technology applied allowed to obtain
more than 70 features characterizing each plot analyzed.
Seventeen (17) basic features ladn configuration of a plots were accurately
studied. The first six (6) features determine spatial parameters of a plot, the next
three (3) features refer to estimate costs of cultivating a given plot depending on the land configuration plots, the subsequent three (3) features depict the location
of a plot in a village and in the farm, and the last five (5) ones characterize the
farm to which a plot belongs.
The research into the land configuration changeability of plots with grassland
consisted in evaluating the plain of plots by comparing individual features
land configuration of plots with the values assumed to be correct or optimal. Furthermore,
the layout of plots in the village was also analyzed, i.e. their location
was assessed in relation to the farm sites and to the village centre. All the plots in
the village studied were covered by the analysis performed, thus, it was possible to
get a large amount of data. The detailed analysis of plots plains was performed
using statistical methods; therefore, it was possible to determine basic descriptive
statistics and to collate distributions of sizes of the features studied. Finally, the
faulty shaped plots were isolated, the range of losses resulting from improper plots
plain was determined, and the possibilities and method of correcting/improving
the plain were indicated.
The research results obtained prove the following: the land configuration
of the plots studied in the village of Filipowice is inappropriate, the plot cultivation
costs depending on the plain are high, and it is necessary to reconstruct the
existing farmland system in order to create more favourable conditions for the agricultural
management of farmland.
