Integrująca rola religii w kształtowaniu kultury prawnej w ujęciu Josepha Ratzingera (Benedykta XVI)

The article discusses a Joseph Ratzinger’s stance (maintained by Pope Benedict XVI) on sources and essence of law in comparison to the current dominant positivist perspective on legislation. Publications and statements of the theologian show that thesis about religious roots of law making should be acknowledged as justified and standing on historical grounds. This point of view allows one to perceive an individual that is rational and has free will as the source of moral natural law, by which positive law should bound. Developed by the Christian thought, this hierarchy of laws ensures, effectively and permanently, the state has the right to sanction inviolable dignity and subjective rights everyone is entitled to. However, the promoted concept substantiated by universal religious axiology stays in contrast to the currently propagated formalistic, utilitarian, and relativistic view of the law making system. In the Pope’s conviction, current preference of idea of law not connected to religion and ethics supports the ambivalence of human rights (and of their interpretation) rather than considering them as a common and absolutely binding ground in the European tradition.

Artykuł omawia stanowisko kardynała Josepha Ratzingera (kontynuowane przez papieża Benedykta XVI) w kwestii źródeł i istoty prawa na tle obecnie obowiązującego, dominującego pozytywistycznego ujmowania porządku prawodawczego. Z publikacji i wypowiedzi tego teologa wynika, że za uprawnioną i historycznie umotywowaną należy uznać tezę o religijnych korzeniach stanowionego prawa. Takie ujęcie pozwala bowiem dostrzec w rozumnej i obdarzonej wolną wolą jednostce źródło moralnego prawa naturalnego, które powinno stanowić moc wiążącą dla prawa pozytywnego. Wspomniana zależna hierarchia praw, wypracowana przez chrześcijańską myśl, dostarcza skutecznej i trwałej gwarancji do sankcjonowania przez państwo nienaruszalnej godności i praw podmiotowych przysługujących każdemu człowiekowi. Propagowana koncepcja umotywowana uniwersalną aksjologią religijną pozostaje jednak w kontraście do aktualnie promowanego formalistycznego, utylitarnego i relatywnego postrzegania systemu stanowienia prawa. W przekonaniu papieża obecnie wyrażana preferencja idei prawa oderwanego od religii i etyki raczej służy ambiwalencji praw człowieka (i ich interpretacji) niż traktowaniu ich jako wspólnej oraz bezwzględnie obowiązującej płaszczyzny europejskiej tradycji.