Chrześcijaństwo i religie niechrześcijańskie w myśli Karla Bartha

The aim of the article is to present Christianity and non-Christian religions in the thought of Karl Barth. The ideas of the Swiss theologian about religions are characterized by a deep evolution, which allows to single out three basic phases of shaping his thought. In the first phase, present in the first edition of The Letter to the Romans (Der Römerbrief, Zürich 1919), the author allows a view that pagans who are aided by the light of reason may get to cognition of God. Religions in such a view present themselves as meaningful testimony to human rising towards God. This vision is given up in the next phase, in the second edition of The Letter to the Romans (Der Römerbrief, Zürich 1922), and in The Church Dogmatics (Die Kirchliche Dogmatik, 1932–1966). Religions are viewed here as the “unbelief” (Unglaube), an expression of human hubris and an attempt of self-justification. In the third phase of his theological activity Barth revised and slightly moderated his views by stressing universality of the Word of God and the whole work of Creation as possible means of conveying God’s truth. In the modern theology of religion the position of Barth is described as Christocentric exclusivism and considered to be overcome. In the last part of the article a critical evaluation of Barth’s concept has been performed, showing its strong and weak points.

Celem artykułu jest ukazanie chrześcijaństwa i religii niechrześcijańskich w myśli Karla Bartha. Poglądy szwajcarskiego teologa na religie cechuje głęboka ewolucja, pozwalającą wyróżnić trzy zasadnicze fazy kształtowania się jego myśli. W pierwszej fazie, obecnej w pierwszym wydaniu „Listu do Rzymian” (Der Römerbrief, Zürich 1919), autor dopuszcza pogląd, że poganie wspomagani przez światło rozumu mogą dojść do poznania Boga. Przy takim spojrzeniu religie przedstawiają się jako wymowne świadectwa wznoszenia się człowieka ku Bogu. Ta wizja zostaje porzucona w następnej fazie, w drugim wydaniu „Listu do Rzymian” (Der Römerbrief, Zürich 1922) oraz w „Dogmatyce kościelnej” (Die Kirchliche Dogmatik, 1932–1966). Religie jawią się tutaj jak „niewiara” (Unglaube), wyraz pychy człowieka oraz próba samousprawiedliwienia. W trzeciej fazie swej teologicznej aktywności Barth zrewidował i nieco złagodził swoje poglądy, podkreślając uniwersalność Słowa Bożego oraz całego dzieła stworzenia jako możliwego nośnika Bożej prawdy. We współczesnej teologii religii stanowisko Bartha określane jest mianem ekskluzywizmu chrystocentrycznego i uważane jest za przezwyciężone. W ostatniej części artykułu dokonano krytycznej oceny koncepcji Bartha, wskazując jej mocne i słabe strony.