The avant-garde as a movement towards the present

This text attempts to reconsider the threads of topicality and happening as the factors defining the artistic avant-garde movement, understood as a creative formation with identifiable common assumptions that transcend disciplinary divisions and historical classifications. I have decided to assume that a large part of modern art remains faithful to the distinctive avant-garde aspirations. It seems that today, as at the beginning of the 20th century, the present appears to the artists as still difficult to grasp. This phenomenon manifests itself in both the discussion of art’s own borders in the contemporary context, and in its attempts to understand and interpret the changes in the modern life. The intensive focusing of art on the present can be viewed as a lack of reflection, but also as a response to the process of modernisation, i.e. as being unable to separate from it. Some philosophical and anthropological investigations concerning time and the idea of the present (including, above all, the concepts of the “absolute present” of Karl Heinz Bohrer, "modern Constitution" by Bruno Latour and the suspicions concerning the present of the so-called "philosophy of suspicion") will in turn allow for probative diagnoses of the potential causes for anxiety concerning the directions of the contemporary development of art, which can still be observed in its colloquial reception.

Tekst stawia sobie za zadanie namysł nad wątkami aktualności i wydarzeniowości ujmowanymi jako definiujące artystyczny ruch awangardowy, rozumiany w związku z tym jako formacja twórcza o identyfikowalnych wspólnych założeniach przekraczających podziały dyscyplinarne i historyczno- filozoficzne klasyfikacje. Zakładam, że duża część sztuki współczesnej pozostaje w ten sposób wierna pewnym dającym się wyróżnić inicjalnym dążeniom awangardowym. Wydaje się, że także obecnie, podobnie jak na początku XX wieku, teraźniejszość jawi się artystom jako wciąż trudno uchwytna. Zjawisko to dotyczy zarówno komentarzy, które odnoszą się do własnych granic i charakteru sztuki (wypowiadającej się wciąż na nowo o sobie samej wobec zobowiązującego ją wciąż imperatywu nowości), jak i jej prób rozumienia i interpretowania przemian życia współczesnego. Natężone skupienie sztuki na tym, co obecne, może być klasyfikowane jako słabość refleksji, ale także jako reakcja na tempo modernizacji, nieodłączne od niej samej. Filozoficzne i antropologiczne ujęcia czasu i współczesności (m.in. i przede wszystkim koncepcje absolutnej teraźniejszości Karla Heinza Bohrera, nowoczesnej Konstytucji Brunona Latoura i podejrzenia odnośnie współczesności tzw. "filozofii podejrzeń") pozwolą z kolei na próbne diagnozy potencjalnych powodów zaniepokojenia kierunkami rozwoju sztuki współczesnej, które daje się wciąż obserwować w jej powszechnej recepcji.