What the avant-garde stands for today

The main question of this article expresses doubts as to whether the end of the avant-garde was not in fact declared too early. Did we state too hastily that postmodernism has completely nullified the significance of the concept of the avant-garde? The resulting question that must be also asked is whether we need the avant-garde today. And if so, how do we use the methods and the theory of the avant-garde in the current context? This article assumes that the characteristics of the avant-garde continue to be recognized in contemporary art. In the beginning of my paper, I will summarize those characteristics as distinguished by Mieczysław Porębski, looking at them from the perspective of Nicolas Bourriaud's conception of relational aesthetics. Its emphasis on intersubjective relationships in their social environment and on the present moment, extends the ideas of the historical avant-garde. Here it meets the theory of encounters – icontrology. Among the historical avant-garde artists it is Marcel Duchamp who is indicated here in a pivotal role, especially with regard to his concept of the ready-made, which was extended by Joseph Kosuth. The concept of Documenta 14 was linked to the historiography of Frank Ankersmit, based on micronarrations that function as ready-mades. The exhibition of Documenta 14 is shown here as composed of such micro-histories and at the same time, organized around key narratives. Small narratives make up a grand narrative – the story of an open and tolerant United Europe which is against racism and xenophobia and invites the presence of migrants. This is the practical lesson that we draw today from the Holocaust. This is the grand European narrative told in Documenta 14.

Główne pytanie zadane w artykule wyraża wątpliwość, czy nie za wcześnie rozstaliśmy się z awangardą? Czy nie zbyt pośpiesznie stwierdziliśmy, że postmodernizm dokonał całkowitego unieważnienia znaczenia pojęcia awangarda? I wynikające stąd pytanie, czy awangarda jest dziś potrzebna? A jeżeli tak, to jak dziś na terenie sztuki wykorzystujemy metody działania i teorię awangardy? Teza artykułu zakłada, iż cechy awangard rozpoznajemy także w sztuce współczesnej. Na początku mojego artykułu streszczam cechy awangardy wyróżnione przez Mieczysława Porębskiego. Następnie cechy te zostały zestawione z założeniami estetyki relacjonalnej Nicolasa Bourriaud. Budowanie relacji międzyludzkich zostało tu wskazane jako idea najlepiej dziś rozszerzająca cechy historycznej awangardy. I tu spotyka ona teorię spotkań - ikontrologię. Wśród artystów historycznej awangardy to Marcel Duchamp został wskazany jako postać pośrednicząca, a szczególnie jego koncepcja ready made, rozszerzona przez Josepha Kosutha. Natomiast koncepcja Doumenta 14 została powiązana z koncepcją historiograficzną Franka Ankersmita, opartą na mikronarracjach funkcjonujących tak jak ready made. Wystawa Documenta 14 została pokazana jako złożona z takich mikrohistorii, a zarazem zorganizowana wokół narracji kluczowych. Małe narracje składają się na wielką narrację – opowieść o otwartej i tolerancyjnej Zjednoczonej Europie, występującej przeciw rasizmowi i ksenofobii wobec obecności migrantów. To praktyczna lekcja jaką dziś wyciągamy z Holokaustu. To wielka narracja europejska opowiedziana w Documenta 14.