Szara strefa w Polsce – wybrane aspekty

Głównym zadaniem niniejszego opracowania jest identyfikacja szarej strefy w przedsiębiorstwach w Polsce. W tym celu w okresie od listopada do grudnia 2015 roku na terenie trzech województw: śląskiego, małopolskiego i mazowieckiego, przeprowadzono dwuetapowe badania na grupie jednostek z branż usługowej i produkcyjnej. W pierwszym etapie zbadano dokumentację przedsiębiorstw pod względem ilości zatrudnionych w osobach i w etatach, a także zebrano informacje o średnim wynagrodzeniu netto w badanych jednostkach. Drugim etapem badania był wywiad niestandaryzowany. Badanym właścicielom firm zadano pytania o prawdziwą wielkość zatrudnienia, wynagradzania oraz o dokonywanie sprzedaży poza ewidencją księgową. Wywiad miał cechy wywiadu niestrukturyzowanego. Wyniki badania wskazały znaczną skalę szarej strefy w analizowanych przedsiębiorstwach. Nieprawidłowości dotyczyły najczęściej wypłaty wynagrodzeń nieujętych na listach płac, rzadziej, choć i tak często, ujawniono nieprawidłowości w wysokości etatów pracowniczych i nieewidencjonowanego zatrudnienia. Ponadto, jak wykazały badania, źródłem finansowania wypłat niebędących kosztem uzyskania przychodu są najczęściej środki pochodzące z opodatkowanego dochodu przedsiębiorstw.

The aim of the article is to identify the informal sector in Polish enterprises. To offer a conceptualized view of the gray economy, two stage-study were conducted on a group of units of service industries and manufacturing in three Polish provinces (Śląskie, Małopolskie, Mazowieckie) in the period from November to December 2015. In the first stage, documentation of enterprises was examined in terms of the number of employees and in full-time jobs and its average net salary. The second stage of the study was unstructured standardized interview with business owners. The responders were asked about three elements: the true size of employment, real remuneration, and outside the accounting records sales. The results of the study showed significant scale of the shadow economy in the analyzed units. The anomalies mainly concerned the payment of salaries not included on the payroll. Moreover, the results have shown many abnormalities in the amount of jobs of workers and undeclared work. Finally, source of funding salaries which is not deductible are in a great majority funds from the taxable income of the enterprises.