OBYWATELSTWO ZAWIEDZIONYCH NADZIEI? POCZĄTKI OBYWATELSTWA PAŃSTWOWEGO NA ZIEMIACH POLSKICH

Autor opisuje początki kształtowania się instytucji obywatelstwa państwowego na ziemiach polskich. Instytucja ta, wprowadzona pr zez cesarza Napoleona, była interpretowana i stosowana przez władze Księstwa Warszawskiego pod wpływem zarówno wzorów francuskich, jak i tradycji polskiej. Obywatelstwo państwowe otwierało możliwości udziału w życiu politycznym Księstwa grupom społecznym wcześniej tego pozbawionym. Jednocześnie jednak stanowiło narzędzie wyłączania społecznego grup uznawanych za niewystarczająco identyfikujące się z narodem i jego etosem. Podobnie jak to miało miejsce w innych krajach, obywatelstwo państwowe stawało się w ten sposób czynnikiem narodowotwórczym, sprzyjającym powstawaniu państw narodowych. Z polityką państwa w zakresie obywatelstwa wiązała się także polityka wobec cudzoziemców. W szczególnych warunkach Księstwa Warszawskiego polityka ta była akceptująca, ukierunkowana na wspieranie imigracji postrzeganej jako wsparcie dla gospodarki Księstwa. Instytucja obywatelstwa państwowego okazała się trwała i – pomimo krótkiego okresu trwania Księstwa Warszawskiego, a za to długiego okresu zaborów – ciągła. Dlatego właśnie okres wprowadzenia instytucji obywatelstwa państwowego jest tak istotny, wyznacza bowiem początek drogi dalszej ewolucji tej instytucji społecznej.

The author describes the beginnings of the formation of the institution of the citizenship of the state on Polish soil. This institution, introduced by Emperor Napoleon, was interpreted and applied by the authorities of the Duchy of Warsaw, under the influence of the patterns of both the French and Polish traditions. The citizenship of the state opened the possibility of participation in the political life of the Principality of social groups previously deprived of it. At the same time, however, it was the tool of social exclusion of the social groups deemed insufficiently identified with the nation and its ethos. Just as it was the case in other countries, state citizenship thus became a factor of nation-building, conducive to the formation of nation states. The state policy in the field of citizenship entailed a policy towards foreigners. In the specific circumstances of the Duchy of Warsaw, this policy focused on fostering immigration perceived as support for the economy of the Principality. The institution of the citizenship of the state proved to be durable and – despite the short existence of the Duchy of Warsaw and the long period of the partition of Poland – continuous. Therefore, the period of the introduction of the institution of state citizenship is so important because it marks the beginning of the road for further evolution of this social institution.