Pedagogiczny potencjał i edukacyjne walory wyzwania krytycznej ekologii - o dwoistości pedagogiczno-ekologicznych tropów papieża Franciszka w kontekście pedagogicznego przesłania Heleny Radlińskiej

W refleksji skupionej na poszukiwaniach i ideach pedagogicznych jednym z zabiegów służących efektywnemu otwieraniu nowych pól intelektualnej eksploracji jest zestawianie z sobą i komparatystyczne rozpatrywanie odmiennych stanowisk. Idąc za inspiracją płynącą z badań nad paradygmatem dwoistości prowadzonych przez Lecha Witkowskiego, rozwijających krytyczną ekologię umysłu, idei i wychowania, uwzględniających perspektywę ekologii, którą rozwijał Gregory Bateson (1904–1980), proponuję dociekania przebiegające między dwoistością pedagogicznego przesłania twórczyni polskiej pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej (1879–1954), a dwoistością pedagogicznych i ekologicznych tropów, wyzwań i wskazań papieża Franciszka. Społeczna nośność wypowiedzi papieża Franciszka, podejmujących „palące” kwestie współczesnego człowieka i świata, stanowi dobry argument, aby podjąć Franciszkowe tropy i rozpatrywać je w przyjętym tu kontekście. Można też wykazać istotne punkty styczne między przekonaniami pedagogiczno-społecznymi wyrażanymi przez papieża Franciszka i przez Helenę Radlińską, zwłaszcza, gdy nawiązuje się do tego odczytania jej intelektualnego dziedzictwa, które – korzystając m.in. z perspektywy krytycznej ekologii – zaproponował Lech Witkowski, analizując przejawy dwoistości w koncepcjach pedagogicznych i praktykach edukacyjnych.

What becomes an undertaking aimed at opening new fields of intellectual exploration in the reflections focused on pedagogical searching and ideas is the juxtaposing and comparative analysis of different standpoints. Inspired by Lech Witkowski’s studies on the paradigm of duality – the research which develops critical ecology of the mind, idea and education and which takes into account the perspective of ecology explored by Gregory Bateson (1904–1980), the author undertakes some considerations conducted between the duality of the pedagogical message of Helena Radlińska (1879–1954), the author of Polish social pedagogy, and the duality of pedagogical and ecological tracks, challenges and recommendations of Pope Francis. The social appeal of Pope Francis’s words which touch the most urgent issues of contemporary humanity and the world constitutes a right argument for undertaking his tracks and viewing them in the context applied here. Some significant overlapping points can be indicated in pedagogical and social beliefs expressed both by Pope Francis and Helena Radlińska. This particularly concerns the references to reading her intellectual legacy, which Lech Witkowski suggested by applying the perspective of critical ecology to analyse the manifestations of duality in pedagogical concepts and educational practices.