Tendencje demograficzne a polityka ludnościowa w Polsce

The objective of the paper is to present demographic trends in Poland from the end of World War II to 2014 and to highlight their impact on population policy. The analysis uses data from Poland’s Central Statistical Office (GUS). It is also based on reports by the Supreme Audit Office (NIK) about how family policy is coordinated in Poland. The results show that since 1989 fertility rates have dropped below the replacement threshold that needs to be met in order to keep the population steady. The rates continue to decline. In 2002, the number of deaths in Poland for the first time exceeded the number of live births. According to a demographic projection by the Central Statistical Office, as a result of adverse demographic developments, elderly people will account for a third of Poland’s population by 2050. Government efforts to increase fertility rates have failed to produce the expected results. Population policy in Poland has not been clearly defined, in a comprehensive and longterm manner, in any single document. Since there is no consistent method for calculating expenditure on family policy, it is impossible to analyze the costs and benefits of public financing on specific measures.

Celem artykułu jest prezentacja trendów demograficznych w Polsce od czasu zakończenia II wojny światowej do 2014 r. oraz ich wpływu na politykę ludnościową. W badaniu wykorzystano dane pobrane ze strony internetowej GUS oraz raport NIK dotyczący koordynacji polityki rodzinnej w Polsce. Uzyskane wyniki analizy wskazują, że od 1989 r. współczynnik dzietności utrzymuje się poniżej bezpiecznego poziomu i stale maleje. Po raz pierwszy w 2002 r. liczba zgonów w Polsce przewyższyła liczbę żywych urodzeń. Według prognoz GUS w wyniku niekorzystnych zmian demograficznych w 2050 r. 1/3 społeczeństwa będzie w wieku poprodukcyjnym. Dotychczasowe działania rządu zmierzające do zwiększenia przyrostu naturalnego nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Polityka ludnościowa w Polsce nie została w sposób całościowy i długoterminowy określona w żadnym dokumencie. Brakuje jednolitej i spójnej metodologii zliczania wydatków na politykę rodzinną, dlatego nie można dokonać analizy osiągniętych efektów w powiązaniu z ponoszonymi nakładami w ramach poszczególnych działań.