Ekspansja korporacji transnarodowych w latach 1990-2013

The paper traces the expansion of transnational corporations (TNC), with a particular focus on their foreign subsidiaries, economic position and the key sectors in which they were involved from 1990 to 2013. The author asks three fundamental questions: 1) What significant changes occurred in the process of TNC expansion during this period? 2) Is the importance of TNCs from developing and transition economies growing? 3) What are the future prospects of TNC development in the global economy? The paper is the result of a study of literature on the topic and UNCTAD statistical data. The author formulates a thesis that the role of TNCs from developing and transition economies in foreign direct investment (FDI) has grown since the 1990 s, while the proportion of TNCs from developed countries has shrunk. This testifies to the growing investment power of corporations from developing and transition economies, and it also means that global competition will increase in the future, the author says. According to the author, the main conclusions from the conducted analysis are as follows: 1) TNC expansion is intensifying, as reflected by an increased number of corporations and their subsidiaries abroad as well as their stronger economic position; 2) TNC from developing and transition economies play an increasing role in foreign investment; 3) In 2011, the value of FDI inflows to developed countries equalled that of FDI inflows to developing and transition countries; 4) Over the past decade, TNCs from Asia, especially China, have participated in many mergers and takeovers, achieving a positive net balance of acquisitions (versus the net balance of sales posted by corporations from developed countries such as the United States, Britain and Germany); 5) It is anticipated that global competition between TNCs will escalate because corporations from developing and transition countries aspire to maintain their fast-growing potential, while corporations from developed countries are seeking to regain their pre-crisis growth dynamics.

Celem artykułu jest przedstawienie ekspansji korporacji transnarodowych (KTN), z uwzględnieniem liczby filii zagranicznych i ich pozycji ekonomicznej oraz zidentyfikowanie kluczowych sektorów zainteresowania w latach 1990–2013. Postawiono trzy zasadnicze pytania: 1) jakie ważniejsze zmiany nastąpiły w ekspansji KTN? 2) czy rośnie znaczenie KTN z krajów rozwijających się i krajów transformacji gospodarczej, a jeśli tak, to z jakich regionów? oraz 3) jakie są dalsze perspektywy rozwoju KTN w gospodarce światowej? Tekst powstał głównie na podstawie analizy literatury przedmiotu oraz danych statystycznych UNCTAD. Sformułowano tezę, iż od lat 90. XX w. rośnie udział KTN z krajów rozwijających się i krajów transformacji w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich (ZIB), wobec jego spadku ze strony krajów rozwiniętych. Świadczy to o wzroście siły inwestycyjnej korporacji wywodzących się z tych państw, a w przyszłości oznaczać będzie wzrost konkurencji globalnej. Główne wioski z przeprowadzonej analizy są następujące: 1) nastąpił wzrost ekspansji KTN, zauważalny we wzroście liczby koncernów i ich filii za granicą oraz pozycji ekonomicznej, 2) wzrósł udział KTN z krajów rozwijających się i krajów transformacji w inwestycjach realizowanych za granicą, 3) w 2011 r. doszło do zrównania wartości napływu strumieni ZIB na rynki krajów rozwiniętych z napływem na rynki krajów rozwijających się i krajów transformacji, 4) w ostatniej dekadzie, KTN z regionu Azji (Chin) uczestniczą w fuzjach i przejęciach, osiągając dodatnie salda nabycia netto, wobec sald sprzedaży netto wykonywanych przez korporacje ze strony krajów rozwiniętych (USA, Wielka Brytania czy Niemcy), 5) przewiduje się, że nastąpi spotęgowanie konkurencji globalnej pomiędzy KTN, ze względu na chęć „utrzymania” szybkiego wzrostu potencjału korporacji z krajów rozwijających się i krajów transformacji, wobec chęci „odzyskania” dynamiki wzrostu sprzed kryzysu finansowego przez korporacje z krajów rozwiniętych.