Kobieta, przyjmowanie i ofiarowanie daru osoby: Nowy feminizm i teologia ciała a społeczeństwo

This paper was originally presented at the “Theology of the Body” International Symposium organized at the Athenaeum Pontificium Regina Apostolorum in Rome, Italy, which was held November 9–11, 2011.

Artykuł przedstawia i analizuje podstawową w nowym feminizmie kwestię ludzkiej relacyjności, która ukazywana jest wyraźnie przez kobiecość opartą na możliwości nawiązywania specyficznie głębokiej relacji z dzieckiem podczas okresu ciąży. Otwartość na przyjęcie nowej osoby – dziecka, w wyniku uprzedniej postawy miłosnej receptywności w relacji kobiety i mężczyzny, jest w teologicznym ujęciu Jana Pawła II istotną społecznie wskazówką głównego aspektu relacji międzyludzkich jako takich, czyli aspektu miłości wyrażonej przez akceptację wyrastającą z założenia o godności człowieka jako wartości niesprowadzalnej do wymiaru utylitarnego. Papieski personalizm propagowany przez nowe feministki (np. Michele M. Schumacher, Mary F. Rousseau, Mary Ann Glendon, Janne Haaland Matlary, Elizabeth Fox-Genovese, Marguerite Léna, Pia Francesca de Solenni, Helen M. Alvaré) łączy się w ich teoriach i praktycznych postulatach z realistyczną antropologią i teologią daru według Jana Pawła II (przedstawioną w jego teologii ciała, teologii małżeństwa i rodziny). Zgodnie z tym stanowiskiem osoba istnieje w relacjach wspólnotowych, danych i współtworzonych dzięki przyjmowaniu i dawaniu miłości osobowej; wolność osoby realizowana jest w relacjach i w przestrzeni prawdy o dobru, w tym dobru wspólnym; natura ludzka posiada wpisaną w siebie celowość. Wymienione założenia przeciwstawiają się w oczywisty sposób stanowisku relatywistycznemu i subiektywistyczno-indywidualistycznemu. Nowy feminizm jest zatem ciekawą alternatywą dla indywidualistycznie zorientowanych stanowisk nowożytnej filozofii społecznej; alternatywą, która wykazuje pewne podobieństwa do ujęcia komunitariańskiego (np. konkluzji Alasdaira MacIntyre’a), ale która zdaje się iść dużo dalej w kierunku sformułowania poglądu o społeczeństwie jako ufundowanym na ekstatyczności ludzkich relacji (Rozumienie „ekstazy” jako swoistego wyjścia z siebie i bytowania w drugim wzięte jest tu z pism Karola Wojtyły – Jana Pawła II, a rozwinięte i poddane analizie w teorii Grahama J. McAleera). Nowy feminizm zawiera zatem wiele starych filozoficznych treści, ale wzbogacone są one o współczesną wrażliwość i wprowadzane w nowym kontekście społecznym czasów późnej nowoczesności przez kobiety jako osoby świadome wagi relacyjności z powodu natury i specyficznego doświadczenia. Artykuł nawiązuje też w końcowej części do podobieństwa refleksji nowofeministycznej do myśli św. Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein) oraz stanowiska o. Józefa Kentenicha, założyciela Ruchu Szensztackiego.