Środowiskowe uwarunkowania rozwoju dziecka w pedagogice orientacji socjologicznej Drugiej Rzeczypospolitej

W pedagogice orientacji socjologicznej okresu międzywojennego podjęto badania nad społecznymi nierównościami warunkującymi rozwój dziecka. Socjologowie, socjologowie wychowania, pedagodzy społeczni oraz inni teoretycy i praktycy, których żywo interesował los dziecka znajdującego się w trudnej sytuacji życiowej, ukazywali czynniki społeczne wpływające na proces wychowawczy w środowiskach rodziny wiejskiej, miejskiej, w szkole. Zwracano uwagę na zależność kariery życiowej i szkolnej dziecka od sytuacji egzystencjalno – materialnej, kulturowej czy panującej atmosfery wychowawczej w rodzinie. W kontekście warunków środowiskowych śledzono takie zjawiska jak: frekwencja szkolna, drugoroczność, odpad szkolny, problem dojrzałości szkolnej. W badaniach o charakterze diagnostycznym i praktycznym stosowano różne metody i techniki, m.in. obserwację swobodną, planową, ankietę, wywiad, wykorzystując szczegółowo opracowane kwestionariusze, arkusze z danymi statystycznymi, tablice statystyczne itp. Diagnoza społeczna służyła do projektowania i organizowania działań profilaktycznych, pomocowych i kompensacyjnych (H. Radlińska). Eksponowano katastrofalną dla spraw oświatowych politykę władz, której skutkiem było obniżanie się powszechności nauczania i wzrost liczby dzieci pozostających poza szkołą oraz wypowiadano się przeciwko wczesnej selekcji dzieci i młodzieży w zakresie edukacji (M. Falski).

In the sociologically oriented educationaltheory of the inter-war period studies were carried out in order to investigate the effects of social inequalities on the infantile development. Sociologists, education sociologists, social pedagogues and other professionals of theory and practice, who were concerned in and about the fate of children and adolescents living in difficult existential conditions indicated the socio-economic factors which affected the educational process within the structures of both urban and rural family-environments and in the course of institutional education. It was pointed out that there exists a strong interdependence between the respective educational and life careers of a child and its socio-economic background and cultural situation, in brier the educational background and climate prevailing in the family. With regard to the environmental conditions the following factors were of special interest: school attendance, repeating a grade, school dropouts, problems with school readiness. The diagnostic and practical studies implemented various methods and techniques, among others: open ended observarion, planned observation, survey and interview, using questionnaires, especially designed for the respective purposes, data sheets, statistical tables and more. The social diagnosis was the basis for the planning and implementation of preventive, supporting and compensatory measures (H. Radlińska). The studies exposed a disastrous education policy pursued by the authorities, which had caused an overall decrease of the educational level and an increase in the number of children who completely fell through the grid of the public eduactional system. The results of the studies lead to the conclusion, that early selection during the education process has negative effects on children and adolescents (M. Falski).