Parafie prawosławne i unickie w Tyszowcach XVI-XVIII wieku

Artykuł przedstawia strukturę i funkcjonowanie parafii ruskich w staropolskich Tyszowcach. Niektórzy historycy przypisują miastu wczesnośredniowieczną metrykę, posiłkując się domysłami, jakoby miało przejąć funkcje Czerwienia (Czermna) po jego upadku. Dokładna data powstania i geneza nazwy miasta do końca nie są znane, natomiast pierwsza wzmianka żródłowa o Tyszowcach pochodzi z 5 kwietnia 1419 r. Pierwotna chrystianizacja miasta była związana z ekspansją państwa ruskiego na ziemie nadbużańskie, kiedy to tereny te zostały objęte działalnością Cerkwi Prawosławnej i wcielone do jej struktur terytorialnych. W omawianym okresie miasto było siedziba protopopii, w skład której zależnie od okresu wchodziło od 32 do 44 parafii.W Tyszowcach znajdowały się także 3 parafie, najpierw prawosławne, a po unii brzeskiej unickie: parafia miejska pod wezwaniem św. Paraskewii-Piatnicy, parafia tyszowiecka zamłyńska pod wezwaniem św. Nicety, parafia tyszowiecka dębińska pod wezwaniem Przenajświętszej Bogarodzicy. W badanym okresie, Cerkwie były bydynkami drewnianymi, dośc dobrze wyposażonymi w sprzęt, księgi i naczynia liturgiczne. Na uposażenia parfaii składały sie grunty orne, łąki, prawo warzenia piwa i palenia gorzałki oraz dziesięcina snopowa od wyznawców. Przy cerkwiach funkcjonowały bractwa religijne, szpitale i szkoła. Według XVIII wiecznych wykazów liczba przystępujących do spowiedzi wahała sie miedzy 200 a 350 wiernymi.