Celem rozważań jest próba odpowiedzi na pytanie, w jakim kierunku przebiegają współcześnie procesy innowacyjne w handlu detalicznym oraz jakie pozytywne lub negatywne skutki mogą one przynosić z punktu widzenia nabywcy. Często stosowane w literaturze tematu odróżnienie innowacji produktowych od procesowych nie jest wystarczająco przydatnym narzędziem do badania innowacji
w handlu, ponieważ w zasadzie wszystkie innowacje w handlu mają charakter procesowy. Znacznie bardziej istotne jest odróżnienie innowacji przełomowych (disruptive innovation), określanych także jako radykalne (radical innovation) lub rewolucyjne, od innowacji, które nazywam usprawniającymi lub rozwojowymi, chociaż w literaturze używane jest raczej pojęcie innowacji przyrostowych, inkrementalnych,
kontynuacyjnych lub ewolucyjnych. Omówione w artykule innowacje przełomowe oznaczały dotychczas z punktu widzenia nabywców skokową poprawę jakości obsługi oraz wzrost ich suwerenności.
Jednak handel wprowadzał i wprowadza w rosnącej skali także innowacje zmierzające do manipulowania zachowaniami zakupowymi swoich klientów. Obecnie trudno przewidzieć, jakie będą ostatecznie skutki tych innowacji, ale istnieją silne przesłanki, aby wyrażać niepokój o rosnące ograniczanie suwerenności nabywców i uczynić z tego obiekt pogłębionych badań.
An aim of the author’s considerations is an attempt to answer the question of the direction, in which there are contemporarily going the innovative processes in retail trade and what positive or negative consequences they may yield from the purchaser’s viewpoint. The often applied in the subject literature distinction between the product innovation and the process one is not a sufficiently useful tool to survey innovation in trade as, in principle, all innovations in trade are of the process nature. Much more important is distinction of the disruptive innovation, also defined as radical or revolutionary innovation, from the innovation I call improving or developmental, though in the literature there is rather used the notion of incremental, continuation or evolutionary innovation. The discussed in the article disruptive innovation has meant so far, from the purchasers’ viewpoint, a leap like improvement of the quality of service and growth of their sovereignty. However, trade was and is introducing in an ever growing scale also innovation aimed at manipulating purchasing behaviour of its customers. At present, it is difficult to foresee what will finally be consequences of those innovations, though there are solid premises to express one’s anxiety of the growing limitation of purchasers’ sovereignty and to make it a subject of in-depth research.
Цель рассуждений – попытка ответить на вопрос, в каком направлении протекают в настоящее время инновационные процессы в розничной торговле и какие положительные или отрицательные последствия они могут приносить с точки зрения покупателя. Часто применяемое в литературе по данной теме разделение продуктовых инноваций от процессных инноваций не представляет собой достаточно при-
годный инструмент для изучения инноваций в торговле, поскольку, в принципе, все инновации в торговле имеют процессный характер. Значительно более существенным является разделение переломных инноваций (англ. disruptive
innovation), определяемых также радикальными (англ. radical innovation) или революционными, от инноваций, которые я называю совершенствующими или инновациями для развития, хотя в литературе скорее всего используют понятие приростных, инкрементальных, продолжающихся или эволюционных инноваций. Обсужденные в статье переломные инновации до сих пор обозначали, с точки зрения покупателей, скачкообразное повышение качества обслужи- вания и рост их суверенитета. Но торговля вводила и вводит во все большей
степени также инновации, направленные на манипуляцию покупательским поведением своих клиентов. В настоящее время трудно предвидеть, какие в конечном счете будут по-
следствия этих инноваций, но существуют сильные предпосылки, чтобы выражать беспокойство о возрастающем ограничении суверенитета покупателей и сделать из этого объект углубленных исследований.
