Determinanty rozwoju patologicznych zachowań konsumentów na rynkach finansowych

Celem rozważań jest identyfikacja głównych determinant rozwoju patologicznych zachowań konsumentów na rynkach finansowych, a także wskazanie różnego rodzaju patologii w zachowaniach konsumentów na tych rynkach. Na podstawie przeprowadzonych ogólnopolskich badań metodą wywiadu bezpośredniego można stwierdzić, że patologiczne zachowania na rynkach finansowych występują stosunkowo rzadko. Najczęściej są to oszustwa, podawanie nieprawdy i hazard moralny, uzależnienia od korzystania z poszczególnych usług finansowych i umiarkowany terroryzm konsumencki. Głównymi ich determinantami są: niespełnione aspiracje, neutralizacja, poszukiwanie silnych wrażeń oraz wpływ różnych grup odniesienia. Zaprezentowane wyniki mogą być wykorzystane zarówno przez instytucje finansowe, jak i organy władzy do opracowania specjalnych programów przeciwdziałania powstawaniu patologicznych zachowań konsumentów i skutków społecznych takich zachowań. Artykuł ma charakter badawczy.

The aim of this paper was to identify the main determinants of pathological customers’ behaviour as well to describe different types of customers’ pathologies in financial markets. Based on the direct research, we may conclude that pathologies are relatively rare in consumer behaviour in financial markets. Mostly they are fraud, misrepresenting, and moral hazard, as well as reliance on the use of various financial services and moderate consumer terrorism. The main determinants of pathological customers’ behaviour are unfulfilled aspirations, neutralisation, thrillseeking, and influence of different reference groups. The research findings presented in the paper could be used by financial institutions and authorities to create spatial programmes preventing development of pathological customer’s behaviour and social and economic consequences of such behaviours.

Цель рассуждений – выявить основные детерминанты развития патологического поведения потребителей на финансовых рынках, а также указать разновидные патологии в поведении потребителей на этих рынках. На основе общепольских обследований, проведенных по методу прямого интервью, можно констатировать, что патологическое поведение на финансовых рынках выступает относительно редко. Чаще всего это обманы, представление неправды и моральный азарт, навязчивая потребность пользоваться отдельными финансовыми услугами и умеренный потребительский терроризм. Основными их детерминантами являются: неосуществленные аспирации, нейтрализация, поиск острых ощущений, а также влияние разных референтных групп. Представленные результаты могут использоваться как финансовыми учреждениями, так и органами власти для разработки специальных программ по противодействию возникновению патологического поведения потребителей и социальных последствий такого поведения. Статья имеет исследовательский характер.