Odzyskanie statusu uczelni wyższej przez Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie w epoce „dekady architektów”

In the first years after Poland regained independence in 1918, a special place in the history of the Academy of Fine Arts in Krakow was taken as a result of the efforts to maintain the status of a university by the Academy of Fine Arts in Krakow. These efforts were led by rectors-architects, Józef Gałęzowski and Adolf Szyszko-Bohusz, who headed the Academy of Fine Arts from 1919-1929. The Academy’s aspirations encountered obstacles raised by the Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment. Subsequent drafts of the statute were ignored, and the amendments to the relevant laws favorable for the Academy of Fine Arts were postponed. The battle for the award of the academic status to the Academy of Fine Arts in Krakow became a nation-wide legal dispute concerning the competences of the parliament and the interpretation of the constitution. The whole affair was completed on 16 July 1924 when the educational act concerning tertiary education was properly amended (the Academy of Fine Arts in Krakow was attached to the list of schools with full academic status).The problem considered in this article was based on source materials obtained from various polish archives and press reports from discussed period.The article, which presents a fragment of the history of the Academy of Fine Arts in Krakow during one of the most turbulent periods in Poland, may be treated as a contribution to the biographies of the outstanding architects Józef Gałęzowski and Adolf Szyszko-Bohusz.

W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku w dziejach Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie szczególne miejsce zajęły starania o utrzymanie przez krakowską uczelnię artystyczną statusu szkoły wyższej. Staraniom tym przewodzili rektorzy-architekci, Józef Gałęzowski i Adolf Szyszko-Bohusz, którzy stali na czele ASP w latach 1919-1929. Aspiracje uczelni spotkały się z  niezrozumieniem ze strony Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Kolejne projekty statutu były ignorowane, a korzystna dla ASP nowelizacja odpowiednich ustaw odkładana w czasie. Walka o status akademicki krakowskiej ASP nabrała wymiaru ogólnopolskiego sporu prawników o kompetencje izb parlamentarnych i o interpretację konstytucji. Zakończyła się 16 lipca 1924 roku przyjęciem nowelizacji do ustawy o szkołach wyższych polegającej na dopisaniu krakowskiej ASP do grona uczelni o pełnym statusie akademickim.Prezentowane zagadnienie zostało opracowane na podstawie dokumentów znajdujących się w wielu archiwach polskich oraz artykułów prasowych z epoki.Artykuł, przedstawiający odcinek dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w jednym z jej najbardziej burzliwych okresów, stanowi przyczynek do biografii dwóch wybitnych architektów, Józefa Gałęzowskiego i Adolfa Szyszko-Bohusza.