Dodatki "Dziennika Berlińskiego" dla dzieci i młodzieży w latach 1925-1939

Artykuł jest próbą prezentacji dziejów i zawartości dodatków dziecięcych „Dziennika Berlińskiego”, wydawanego w Berlinie w latach 1897-1939. „Dziennik Berliński”, powstały jeszcze w Cesarstwie Niemieckim, walczący o egzystencję w Republice Weimarskiej i szykanowany w faszystowskiej Rzeszy, odgrywał ważną rolę w utrzymaniu polskości i organizacji życia polonijnego w Berlinie. Zaraz po pierwszej wojnie mieszkało w Berlinie około 5 tys. dzieci w wieku szkolnym. Tak, jak inne gazety polskie w Niemczech, również „Dziennik Berliński” przyczyniał się do utrzymywania polskości wśród Polonii berlińskiej. Wydając dodatki dziecięce, docierał do młodych odbiorców polskich w tym mieście i pomagał w poznawaniu i utrwalaniu polskiej mowy. Na przestrzeni lat 1925-1939 wydawał „Dziennik Berliński” cztery dodatki dla dzieci i młodzieży. Dwa z nich - „Dzwonek” i „Młodzież” były osobnymi wkładkami, które po odpowiednim złożeniu stron, stawały się zmontowaną gazetką. Dwa kolejne – „Kącik dla Dzieci” i „Raptularzyk Historyczny”, to bardziej lub mniej graficznie i miejscowo wyodrębnione kolumny berlińskiego periodyku. „Dziennik Berliński” umożliwił młodym czytelnikom w Berlinie dzięki tym dodatkom dziecięcym i zaangażowaniu redaktorów prasy dziecięcej, dostęp do polskiego słowa. Dodatki i rubryki dla małych berlińskich odbiorców, musiały często kompensować brak podręcznika do języka polskiego czy historii i stawały się dlatego regularną i lubianą lekturą.

The article attempts to present the history and contents of the children supplements to the „Berlin Journal”, issued in Berlin in 1897–1939. The „Berlin Journal”, started in as early as the German Empire, fighting for existence in the Weimar Republic and harassed in the fascist Reich, played an important role in keeping the Polish character and organization of life of the Poles living in Berlin. After the end of World War I there were about 5 thousand children in the school age living in Berlin. Just like other Polish newspapers in Germany, the „Berlin Journal” contributed to keeping the Polish heritage among Poles in Berlin. Issuing the children supplements, it reached the young Polish readers in this city and helped familiarizing and fixing the Polish language. Throughout the years 1925–1939, the „Berlin Journal” was issuing four supplements for children and youth. Two of them – „Bell” and „Youth” were separate inserts, which after the appropriate folding of the pages become a makeshift newspaper. The remaining two – „Children Corner” and „Historical Diary”, were more or less graphically and spatially separated columns of the Berlin periodical. The „Berlin Journal” enabled the young readers in Berlin access to the Polish vocabulary, thanks to these children supplements and the involvement of the youth press editors. The inserts and columns for the young Berlin citizens had to very often compensate for the lack of the Polish coursebook or history book and thus became a popular and likeable reading material.