Działania dyplomacji i wywiadu na rzecz sojuszy politycznych i wojskowych II Rzeczypospolitej (1918–1926)

Realising the external and military policy in relation to the issue of security of the Second Polish Republic required from diplomats – besides the official procedures – an ability to establish relations with the representatives of allied countries, to build trustful relations in governmental circles, to search for politicians expressing their sympathy for Poland and come into closer relations with them, and afterwards to suggest the need to come into mutual agreements and treaties. The success of such complicated endeavours depended mostly on the cooperation between the diplomats and military secret service of the Second Republic, as well as on many other factors. However, the most important was the real attitude of the political circles of both countries towards the closer relations and loyal partnership. A good knowledge of the entirety of political, military and economical issues, especially in allied countries, was a necessary condition which could allow to fulfi l the expectations of Poland. Unit II conducted an extensive research of the situation in all countries, for only slightly different reasons than the diplomats. The main share in providing secret and sometimes quite peculiar information of all kind had the secret service posts, which were receiving their directives directly from Unit II.

Realizacja polityki zagranicznej i wojskowej w odniesieniu do zagadnień bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej wymagała, poza oficjalnymi procedurami, umiejętnego nawiązywania kontaktów z przedstawicielami zaprzyjaźnionych państw, budowania zaufania w sferach rządowych, poszukiwania polityków wykazujących życzliwy stosunek do Polski, zacieśnienia z nimi współpracy, a następnie sugerowania potrzeby zawarcia dwustronnych porozumień i układów. Powodzenie tego rodzaju skomplikowanych zabiegów było uzależnione przede wszystkim od współdziałania dyplomacji i wywiadu wojskowego II Rzeczypospolitej oraz wielu innych uwarunkowań. Jednak decydujące znaczenie miał rzeczywisty stosunek kręgów politycznych po obu stronach do zbliżenia i lojalnej współpracy. Dobra znajomość całokształtu problematyki politycznej, wojskowej i ekonomicznej, zwłaszcza w zaprzyjaźnionych państwach, była podstawowym warunkiem umożliwiającym spełnianie oczekiwań strony polskiej. Oddział II prowadził intensywne rozpoznanie sytuacji we wszystkich państwach, kierując się jedynie nieco innymi niż dyplomaci motywami. Decydujący udział w dostarczaniu tajnych i czasami specyfi cznych informacji ze wszystkich dziedzin miały placówki wywiadowcze, otrzymujące dyspozycje bezpośrednio z Oddziału II.