Citizenship in a multicultural space – educational and socialization references

Contemporary multiculturalism is dynamised by the phenomena and processes generating (un)favourable conditions for its manifestations, and for the functioning of culturally diverse societies within. It is particularly related to the disintegration of multinational countries (states), processes of immigration and exile, as well as the expansion of terrorism and the increasing level of ethnocentrism. As a result, multiculturalism has become a source of arising problems and dilemmas. The latter are accompanied by the deficit of the sense of citizenship, especially amongst the representatives of national or ethnic minorities. Yet, citizenship favours the process of establishing civic society, where concurrence of various national, ethnic, and religious groups is possible, hence the coexistence of diverse cultures is possible too, empowering the process of enriching own cultures with the values of the other cultures. Saturation and interspersion of cultures does not require to distance from the culture of primary identification, quite the contrary – it may become a crucial point of reference in establishing a civic community. In this process, the paramount importance is assigned to civic education and the primary socialization, both occurring at the cultural nexus. Notwithstanding, citizenship is endorsed and developed not only by the knowledge and comprehension of the social and political system of a given country, social matters, the European or international affairs, and acquired skills (civic, social,communicative and cross-cultural ones), but also by the socialization taking place in a family, where national diversity and orientation towards multicultural and transnational premises both condition the process of moulding the sense of citizenship of the young generation. Thereupon, citizenship provides an opportunity to emerge as a new type of a social identity.

Współczesną wielokulturowość dynamizują zjawiska i procesy generujące (nie)sprzyjające warunki do jej uobecniania się oraz funkcjonowania w niej zróżnicowanych kulturowo społeczeństw. Wiąże się to w szczególności z rozpadem wielonarodowych państw, imigracją i uchodźctwem, rozszerzającym się terroryzmem czy nasilaniem się etnocentryzmu. W efekcie wielokulturowość stała się źródłem narastających problemów i dylematów. Towarzyszy im deficyt obywatelskości zwłaszcza wśród przedstawicieli mniejszości narodowych czy etnicznych. Obywatelskość tymczasem sprzyja tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego, w którym możliwa jest koegzystencja zróżnicowanych narodowo, etnicznie i wyznaniowo grup, możliwe jest więc współistnienie odmiennych kultur, kultywowanie tradycji, pielęgnowanie własnej kultury i tożsamości, wzbogacanie jej wartościami innych kultur. Przenikanie i mieszanie się kultur nie wymaga zdystansowania się do kultury pierwotnej identyfikacji, może stać się natomiast istotnym odniesieniem dla budowy wspólnoty obywatelskiej. Ważne znaczenie w tym procesie przypisać należy edukacji obywatelskiej oraz rodzinnej socjalizacji mających miejsce na pograniczach kultur. O obywatelskości przesądzają bowiem nie tylko wiedza i rozumienie systemu społeczno-politycznego kraju, zagadnień społecznych oraz problematyki europejskiej i międzynarodowej, nabyte umiejętności (obywatelskie, społeczne, komunikacyjne i międzykulturowe), ale także rodzinna socjalizacja, w której odmienność narodowa rodziny oraz orientacja na przesłanki międzykulturowe i ponadnarodowe warunkują kształtowanie się obywatelskości młodego pokolenia. W efekcie obywatelskość ma szanse zaistnieć jako nowy rodzaj tożsamości społecznej.