Forma kanoniczna zawierania małżeństwa – spojrzenie historyczne i postulat reformy

Canonical form of matrimony, required for its validity, was introduced by the Tametsi decree of the Council of Trent (1563). Since this important norm had never covered the entire Church, at the beginning of the 20th century took place a discussion about new provisions. That new law, named Ne temere, was promulgated in 1907, on demand of Pius X as a decree of the Congregation of Council. Despite its being well thought over, during the proceedings of the Second Vatican Council and the subsequent revision of the Code, there were proposed numerous drafts of changes. Finally, the current law has mainly preserved its original rule of territorial authority of the assisting parish priest. There has been ongoing discussion in canonical literature regarding the necessity of reforming the canonical form of marriage. In this context, having analyzed 20th century historical discussions, the author supports one of the proposed solutions. While it is advisable to maintain the requirement of the canonical form for the validity of marriage, it would be sufficient to conclude matrimony in the presence of any ordained priest. This solution would be understood for the faithful and guarantee the sacramental character of marriage. This proposal would comply with regulations regarding other sacraments, including baptism. Finally, the postulated reform could help to avoid invalidity of marriage due to negligence or ignorance of the clergy.

Kanoniczna forma zawarcia małżeństwa, wymagana do jego ważności, została wprowadzona przez dekret Tametsi Soboru Trydenckiego (1563). Z uwagi na fakt, że ta ważna norma prawa kanonicznego nigdy nie obowiązywała w całym Kościele, na początku XX wieku miała miejsce dyskusja odnośnie do nowych rozwiązań. To nowe prawo, zwane Ne temere, zostało ogłoszone w 1907 roku na polecenie papieża Piusa X, jako dekret Kongregacji Soboru. Chociaż było to prawo całościowe i dobrze przemyślane, podczas Soboru Watykańskiego II i późniejszej rewizji Kodeksu prawa kanonicznego były zaproponowane liczne projekty zmian. Ostatecznie obowiązujące prawo zasadniczo utrzymało zasadę kompetencji terytorialnej asystującego duchownego. Obecnie ma miejsce dyskusja w literaturze kanonistycznej odnośnie do potrzeby zreformowania kanonicznej formy małżeństwa. W tym kontekście po przeanalizowaniu dwudziestowiecznych dyskusji autor wspiera jedno z zaproponowanych rozwiązań. Podczas gdy utrzymuje się wymóg formy kanonicznej do ważności małżeństwa, należałoby wprowadzić możliwość zawierania małżeństwa przed jakimkolwiek wyświęconym kapłanem. To rozwiązanie byłoby zrozumiałe dla wiernych i gwarantowałoby sakramentalny charakter małżeństwa. Propozycja współgra z innymi normami prawnymi dotyczącymi sakramentów, łącznie z chrztem. Wreszcie postulowana reforma pomogłaby uniknąć nieważnych małżeństw spowodowanych zaniedbaniem lub niewiedzą duchownych.