Św. Tomasz z Akwinu a ewolucjonizm. Polemika z tezami Piotra Lichacza OP i Williama E. Carrolla

Artykuł dotyczy relacji między nauką św. Tomasza z Akwinu a koncepcją ewolucji biologicznej. Stanowi odpowiedź na tezy przedstawione przez dwóch autorów (Piotra Lichacza i Williama E. Carrolla), według których nauczanie św. Tomasza w żadnym punkcie nie wyklucza ewolucji rozumianej jako makroewolucja biologiczna. Na początku zostaje doprecyzowana definicja ewolucji, która jest brana pod uwagę we współczesnej debacie. Takie rozumienie ewolucji (jako procesu opartego na całkowicie przypadkowej zmienności i naturalnej selekcji) jest nie do pogodzenia z nauką św. Tomasza przynajmniej z czterech powodów. Następnie zostaje wskazane, że wymienieni autorzy posługują się nieco innym rozumieniem ewolucji niż to przyjmowane we współczesnej debacie - jest to ewolucja teistyczna. Jednak, jak zostaje wykazane w głównej części artykułu, również ten model ewolucji nie jest do pogodzenia z wizją Akwinaty. Ten ostatni opowiadał się bowiem za stałością gatunków, za niemożliwością wytworzenia nowego gatunku (rozumianego jako pełna natura) przez kogoś innego niż sam Bóg. Ponadto tomistyczna wizja przyczynowości wtórnej wcale nie odpowiada tezie krytykowanych autorów, jakoby Bóg miał użyć ewolucji jako narzędzia przy stwarzaniu świata. Tezy Lichacza i Carrolla znajdują odpowiedź w analizie oryginalnych wypowiedzi Doktora Anielskiego. Artykuł kończy się wnioskiem, że nauka św. Tomasza jest trudna do harmonizacji z teistycznym ewolucjonizmem, a w wielu aspektach wprost go wyklucza.

This paper concerns the relationship between Thomas Aquinas’ doctrine and the concept of biological evolution. It is a response to theses presented by two catholic authors (Piotr Lichacz and William E. Carroll), according to whom Thomas’ teaching does not exclude, at any point, biological evolution widely accepted in contemporary science. Firstly, the article presents four basic difficulties to the idea presented by Lichacz and Carroll. If Thomas’ teaching could have been reconciled with the idea of evolution, it must have been evolution somehow directed by God. Otherwise, evolution is atheistic concept which Thomas would have never agreed on. Nevertheless, this first condition does not solve all nonconformities. The other problems to reconcile Thomas Aquinas’ doctrine and contemporary notion of biological evolution are different concept of causality, lack of species transformism in Aquinas’ doctrine and Christian belief that only God himself (in a direct act) can produce a totally new nature (natura perfecta) in matter. These three substantial ideas do not allow to say that Thomas’ teaching can be compatible with the modern concept of biological evolution. At some points, Aquinas’ doctrine is irrelevant to it, but at other, it directly excludes it.