Wybrane aspekty prawa państwowego z zakresu zarządzania parafią rzymskokatolicką w Polsce

Za główne funkcje parafii uważa się zadania duszpastersko-liturgiczne. Jednak stosuje się w niej także świeckie metody zarządzania, do czego wymagana jest znajomość prawa państwowego. W szczególności dotyczy to zarządzania majątkiem, ochrony zabytków, zatrudniania pracowników, administrowania danymi osobowymi i prowadzenia działalności gospodarczej. Do najważniejszych kwestii związanych z zarządzaniem majątkiem został zaliczony problem skuteczności norm prawa kanonicznego w zakresie repre- zentacji. Parafia, występując jako właściciel czy posiadacz zabytków, obciążo- na jest licznymi obowiązkami dotyczącymi ochrony i opieki nad nimi. Wśród problemów prawa pracy charakterystyczne trudności wywołuje nietypowy czas pracy np. organistów oraz formalne kwestie rozwiązania stosunku pracy. W zarządzaniu danymi osobowymi do parafii stosuje się powszechne zasady ochrony prawnej tych danych, jednakże występują tu pewne wyjątki, a samo zagadnienie budzi silne emocje społeczne. Prowadzenie działalności gospodarczej nie zawsze jest podejmowane przez parafię i z reguły ma charakter akcesoryjny, zatem parafia nie zawsze posiada status przedsiębiorcy i nie podlega obowiąz- kowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, choć podlega obowiązkowi ewidencyjnemu jako podatnik lub płatnik. Szczególne kontrowersje budzi świadczenie usług cmentarnych, traktowanych w orzecznictwie jako działalność świadczona przez przedsiębiorcę, który podlega przepisom antymonopolowym, a może łatwo je naruszać, gdyż bardzo często parafia może mieć na tym rynku pozycję dominującą. Artykuł omawia powyższe zagadnienia z perspektywy prawa powszechnego, podkreślając odpowiedzialność cywilną, administracyjną, pracowniczą i karną, ciążącą na parafii jako na podmiocie stosunków prawnych. Jednocześnie zwraca uwagę na niejasności w relacji między prawem kościelnym a prawem państwowym, które są przedmiotem sporów doktrynalnych.