Państwo, rynek i trzeci sektor w polityce migracyjnej. Przykład systemu kształcenia zawodowego w Danii

Celem rozważań w artykule jest wykazanie na przykładzie duńskiego systemu kształcenia zawodowego, że interwencje państwa dla realizacji celów polityki edukacyjnej i migracyjnej odbywają się na styku różnych polityk społecznych i mogą być podporządkowane potrzebom sektora prywatnego. Przedmiotem analizy są reformy duńskiego państwa opiekuńczego po 2008 r., tj. po początkowych latach globalnego kryzysu finansowego. Wiodącą metodą badawczą jest studium literatury przedmiotu dotyczące duńskiego systemu kształcenia zawodowego (w tym raportów komórek rządowych) oraz analiza zagregowanych danych o rozmiarach i strukturze emigracji oraz reformach rynku pracy (baza LABREF). Przeprowadzone w Danii reformy oddziaływały zarówno na stronę popytową (przedsiębiorcy, oferujący staże w systemie dualnym) i podażową (uczestnicy szkoleń, przyszli pracownicy). Reformy przyjęły formę głównie bodźców negatywnych dla strony podażowej, związanych z przyjętą strategią zaostrzania kryteriów przyjmowania imigrantów i ich rodzin oraz silniejszego wiązania prawa do pobytu z obowiązkiem kształcenia się. Pracodawcom, reprezentującym rozdrobiony sektor prywatny, państwo udzieliło wsparcia w formie subsydiowania miejsc pracy. Charakter interwencji państwa można wyjaśnić tradycją autonomii sektora prywatnego w kraju (i pośrednią, mediatorską rolą państwa) oraz jego trudną sytuacją w czasie kryzysu lat 2007–2008. Wzmożona kontrola napływającego kapitału ludzkiego jest konieczna dla zapewnienia sektorowi prywatnemu podaży kwalifikacji niezbędnych do produkcji na eksport. Silna pozycja sektora prywatnego w duńskiej gospodarce jest także jednym z czynników tłumaczących, dlaczego podmioty trzeciego sektora, w tym uniwersytety ludowe, pełnią ograniczoną rolę w oferowaniu usług edukacji zawodowej.

The aim of this article is to explain that state interventions needed for realisation of educational and migration policy’s goals are made at the intersection of different social policies and in cooperation with private sector. The analysis is based on the Danish vocational education system and includes a review of the Danish welfare state’s reforms after 2008. For purposes of the analysis recent literature about the Danish vocational training system was reviewed, data on migration flows and structure as well were evaluated and recent social policy reforms in Denmark were studied. Welfare state reforms in Denmark were directed towards both demand and supply side – private companies offering training places and training participants, respectively. The reforms took mainly the form of negative stimuli for the supply side, meaning stricter criteria for migrant intake and family reunification as well as stronger conditioning of stay upon the ability to engage in continuing education. The demand side, represented by a fragmented private sector, gained financial support to be able to provide training places to students. These policy actions can be explained by the tradition of private sector autonomy and hence an indirect state role in industrial policy. State interventions were nevertheless needed to help private sector recover from the crisis 2008–2009 and be able to meet export policy goals. Furthermore, the privileged position of private sector in vocational education helps understand the limited role of third sector in Denmark, in the article represented by folk high schools, in providing vocational training.