Źródła nierówności społecznych

Autor podejmuje w artykule dyskusję wokół źródeł – praprzyczyn – nierówności społecz-nych. Znajomość takiego źródła jest o tyle ważna, że może zaistniałaby szansa jego minimalizacji, a jeszcze lepiej eliminacji z życia społecznego. Bo przecież nie chodzi jedynie o sam opis zjawi-ska, co o zapobieżenie jego ekspansji we współczesnym świecie. W artykule tym głosi się tezę, wedle której nierówności społeczne istniały zawsze odkąd ist-niał człowiek. To nie nierówności stanowią problem sam w sobie, ale „kontrasty aksjologiczne”. Zjawiska kontrastu aksjologicznego występują tylko w ludzkim gatunku i nigdzie więcej, nasilają się we współczesnym świecie. Zdaniem autora są dwa źródła wywołujące zjawisko nierówności społecznych, a miano-wicie: biologiczny egoizm oraz posiadanie świadomości. Egoizm ma podłoże instynktu i w tym zakresie nie różnimy się od świata zwierząt. Różnice wywołuje fakt posiadania świado-mości. Świadomość, czyli kontrolowany proces myślowy wytycza nam „dyrektywy” postępo-wania. Psychika człowieka dzięki świadomości (sferze fronesis) skłania człowieka do maksymalizacji bogactwa, gdyż wówczas minimalizuje on w ten sposób trudy życia (przynajmniej w sferze materialnej). Dlatego bardzo słusznie zauważa Józef Bańka, że człowiek w przeci-wieństwie do zwierząt nie ma granic nasycenia wartościami. Zatem głównym źródłem chęci bogacenia się jest ludzka psychika.

The author in the paper undertakes a discussion about sources – great-causes of social ine-qualities. Knowledge about such a source is important as there could exist a chance for its mini-mizing and even better for its eliminating from social life. The issue is not simply to describe a phenomenon but to prevent its expansion in a modern world. The paper professes a thesis that social inequalities have always been present since a man ex-isted. That are not the inequalities what constitute a problem but “axiological contrasts”. Phenom-ena of axiological contrast exist only within human species and nowhere else, they strengthen in a modern world. According to the author two sources inducing phenomenon of social inequalities exist, that are: biological egotism and possessing consciousness. Egotism has its instinct basis and in this dimension we are not different from animal world. Differences are caused by a fact of possessing consciousness. Consciousness, that is a controlled process of thinking marks “directives” of behav-ior out. Human psychics because of consciousness (a fronesis sphere) induces humans to maxim-ize welfare, as then they minimize difficulties of life (at least in a material sphere). Therefore Józef Bańka correctly writes that a man, contrary to animals, does not have limits of values saturation. Thus, a main source of willingness to getting rich is a human psyche.