Ocena społecznego zrównoważenia rozwoju w Polsce według kryterium dynamiki dochodów gospodarstw domowych

artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czaso-wym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle mikrostatystyki dochodów w układzie społeczno--zawodowych grup gospodarstw domowych. W analizie i porównaniach, wykorzystując dane z badania budżetów gospodarstw domowych prowadzonych przez GUS, szczególną uwagę skon-centrowano na dynamice dochodów rozporządzalnych na jedną osobę. Jak się okazuje, przekrój społeczno-zawodowy grup gospodarstw domowych istotnie ją różnicuje. Uwzględnienie w bada-niach tego wymiaru wskazuje bowiem na istnienie relatywnie dużych realnych odchyleń analizo-wanych kategorii. Biorąc pod uwagę zróżnicowania społeczne kształtowane przez dynamikę do-chodów, okres przekształceń polskiej gospodarki w ostatnim ćwierćwieczu podzielono na kilka okresów, uwarunkowanych zmiennymi czynnikami. Mimo iż tempo zmian ogólnych dochodów w ostatnich latach w Polsce można uznać za umiarkowane, to nie przekładało się ono równomier-nie na poprawę sytuacji dochodowej wszystkich gospodarstw domowych. Biorąc pod uwagę nasi-lenie zróżnicowania dynamiki dochodów można przedstawić następującą kolejność grup społecz-no-zawodowych: po gospodarstwach domowych rolników następną grupę stanowią gospodarstwa pracujących na własny rachunek, utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, pracownicze, pra-cowników użytkujących gospodarstwo rolne oraz gospodarstwa emerytów i rencistów. W odnie-sieniu do gospodarstw powiązanych z rolnictwem i pracujących na własny rachunek skala zmian dynamiki dochodów wynika z ich silnego związania z gospodarką rynkową podlegającą wahaniom koniunktury. Z kolei mniejsza zmienność dochodów emerytów i rencistów jest związana z usta-wowymi ograniczeniami wysokości świadczeń emerytalnych.

The article estimates time framed income condition of households (a retrospective of 1990–2010) according to microstatistisc of incomes in socio-professional configuration of household groups. The analysis and comparisons, based on household budgets surveyed by CSO, particularly focus on development of disposable income per capita. It emerges that the range of socio-professional household groups significantly diversifies it. The inclusion of this factor in the survey indicates the existence of relatively high disproportions of analysed categories. Having under consideration the changes in social divergences, the period of the transformation of the Polish economy in the last quarter was divided into several periods, conditioned by variable factors. Although the rate of growth of general income in Poland in recent years can be regarded as moderate, it was not reflected into the improvement of income of all households. Given the growing diversity of income changes one can distinguish the following sequence of socio-professional groups: the farmers' households, households of self-employed, households with income received but not earned, households of employees, households of employees using farms and households of retirees and pensioners. Income fluctuations of farmers and self-employed occur due to their strong bonds with markets that are subjected to economic fluctuations. In turn, small variability of income of pensioners is related to the amount of statutory limitations of pension benefits.