Ontologia cudu, egzegeza pytajnika i inne inspiracje z polsko-niemieckich miast podzielonych - jako pokłosie lektury monografii wrocławskich socjolożek pogranicza

The article concentrates on a newly published monograph on the fragments of the Polish-German borderland: Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych [The miracle of the borderland? The inhabitants of Zgorzelec, Gubin and Słubice on the life in divided towns]. Specifically, it is a comparative analysis of how the cross-border dimension of life in these towns is portrayed by their inhabitants. The book is based on the empirical research carried out in these towns by the authoresses (Kamilla Dolińska, Julita Makaro and Natalia Niedźwiecka-Iwańczak – the sociologists from Wrocław) in 2010–2015. It needs to be underlined that the article is not just a mere review. Apart from its ‘traditional’ elements, it contains some comments on the sociology of borderland and some considerations regarding the Polish-German borderland and relations. These lead us to the central part of the text, i.e. to the ontology of miracle that has (not) taken place in the three divided towns of this borderland. Such a mixed nature of the article results in its unusual structure since I pose no hypotheses there and my research method comes down to referring the authoresses’ findings to the relevant literature and to my knowledge of the reality under question. In the article, I deal with the very nature of the miracle signaled in the title of the book, together with the question mark that ends the phrase ‘The miracle of the borderland’. My conclusion is that the authoresses aptly write that for the time being it is not legitimate to claim that we have to do with a miracle there. At the same time, I would stress more that the distance between the present state and the alleged miracle is shorter than it seems. Additionally, I would bring it out that it would be better to speak of ‘the miracle of normality’ than just ‘the miracle’ there. However, eventually I underline that the book under question significantly broadens our knowledge on the cross-border aspect of the life in the Polish-German divided towns and that my remarks signal rather a slight shift of focus than a real correction. 

Artykuł koncentruje się na niedawno wydanej książce poświęconej fragmentom pogranicza polsko-niemieckiego: Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych. Jest to analiza porównawcza tego, jak transgraniczny wymiar życia w tych miastach jest portretowany przez ich mieszkańców. Książka jest oparta na empirycznych badaniach przeprowadzonych w tych miastach przez autorki (Kamillę Dolińską, Julitę Makaro i Natalię Niedźwiecką-Iwańczak – wrocławskie socjolożki) w latach 2010–2015. Należy podkreślić, że artykuł nie jest zwykłą recenzją. Poza jej „tradycyjnymi” elementami, zawiera on bowiem komentarze na temat socjologii pogranicza i rozważania dotyczące pogranicza i relacji polsko-niemieckich. W ten sposób dochodzimy do centralnej części tekstu, tj. ontologii cudu, który wydarzył się (lub nie) w owych trzech miastach podzielonych tego pogranicza. Taka mieszana natura artykułu skutkuje jego nietypową strukturą, jako że nie stawiam w nim hipotez, a moja metoda badawcza sprowadza się do odniesienia ustaleń autorek do literatury przedmiotu oraz mojej własnej wiedzy na temat badanej rzeczywistości.   W artykule zajmuję się naturą cudu zasygnalizowanego w tytule książki, a także pytajnika, którym opatrzono frazę „cud pogranicza”. W konkluzji przychylam się do stanowiska autorek, które piszą, że obecnie nie można jednoznacznie stwierdzić, że cud ów wydarzył się w badanych miastach. Jednocześnie zaakcentowałbym mocniej, że odległość, która dzieli stan obecny oraz rzeczony cud, jest mniejsza, niż się wydaje. Poza tym uwypukliłbym, że lepiej byłoby tu mówić o cudzie normalności niż po prostu o cudzie. Ostatecznie jednak podkreślam, że książka znacząco poszerza naszą wiedzę na temat transgranicznego aspektu życia w polsko-niemieckich miastach podzielonych, a moje uwagi sygnalizują raczej nieco inne rozłożenie akcentów niż rzeczywistą korektę.