Znaczenie informacji o stanie konta ubezpieczonego dla funkcjonowania systemu emerytalnego

Przedmiotem opracowania jest analiza kontekstu, zakresu, rozwoju i rekomendacji zmian informacji o stanie konta, wysyłanej corocznie do kilkunastu milionów ubezpieczonych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, zawierającej m.in. dane o bieżących składkach opłacanych przez płatników, zwaloryzowanej kwocie zgromadzonych przez całą karierę zawodową składek i kapitale początkowym oraz kwocie hipotetycznej emerytury obliczonej w kilku wariantach. Problemem badawczym jest znaczenie tego dokumentu oraz stojącej za nim instytucji prawnej dla sposobu funkcjonowania systemu emerytalnego. Zbadano źródło potrzeby informowania o stanie konta oraz rolę ewidencji składek emerytalnych w zreformowanym systemie emerytalnym. Przeanalizowano obecny zakres dokumentu, a także przedstawiono, w jakim kierunku od 1999 r. podążała jego ustawowa regulacja. Rozpatrzono również zastrzeżenia co do metodologii obliczania hipotetycznej emerytury oraz sformułowano rekomendacje zmian. Informacja o stanie konta wpisuje się w aksjologię wzrostu indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie na starość, wzrostu przejrzystości systemu i aktywniejszej polityki informacyjnej w tym zakresie. Pozwala bowiem na bieżącą kontrolę wpływu składek od płatników, a także przekazuje syntetyczną informację o stanie konta i prognozie przyszłej emerytury.

The paper analyses the context, scope, development, and utility of ZUS pension account status – the document sent annually to every person actively or inactively insured within the Polish state old-age pension scheme, currently covering over 19 million persons. The account status informs the insured about the recent inflow of their contributions, the sum of accumulated retirement savings, including indexation, initial capital representing the contributions paid prior to the pension reform in 1999, and a few variants of the pension forecast. The paper seeks to explain the significance of the ZUS pension account status for the functioning of the scheme. In order to do so, the role of recording and informing the insured about their individual contributions is analysed within the context of the current pension scheme paradigms. Then, the scope of the data included in the document, and its past development, is examined. Finally, the paper assesses the criticism towards some of the solutions used in the document, and proposes modifications. The ZUS pension account status fits well into the new Polish pension system; one which expects the insured party to take more responsibility for their own old-age security, and provides them with instruments to control the current inflow of their contributions, monitor the status of the account, and forecast the level of their future retirement income.