Neoimperialne mity i resentymenty: "Wszyscy zdolni do noszenia broni” Andrieja Łazarczuka

Autor niniejszego artykułu stara się wyjaśnić przyczyny niepokojącego zjawiska występującego w rosyjskiej fantastyce alternatywnej. W kreślonych od początku lat 90. przez rosyjskich fantastów alternatywnych dziejach Rosji coraz wyraźniej tracą na atrakcyjności rozwiązania kojarzone z zachodnią liberalną demokracją kosztem postaw nacjonalistycznych, szowinistycznych, autokratycznych i totalitarnych. Nieufność Zachodu wobec Rosji oraz wrogość tej ostatniej wobec państw NATO i Unii Europejskiej doprowadziła do wzrostu nastrojów proimperialnych. W fantastyce rosyjskiej świadczy o tym popularność imperium w alternatywnych historiach oraz w tak zwanej fantastyce imperialnej. Analizowana w artykule powieść Andrieja Łazarczuka Wszyscy zdolni do noszenia broni należy do nielicznych rosyjskich alternatywnych historii, w których Rosja zawdzięcza swój dobrobyt rozwiązaniom społeczno-politycznym importowanym z Zachodu – z Niemiec i Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie autor stara się pokazać, że odrzucenie przez społeczeństwo rosyjskie i rosyjskich fantastów zachodniej liberalnej demokracji stanowi problem głębszy – jak się bowiem okazuje system ten znajduje swoich krytyków również na Zachodzie, o czym świadczą prace Immanuela Wallersteina czy Patricka Deneena.

Автор статьи пытается объяснить причины тревожного явления, происходящего в русской альтернативной фантастике. В альтернативной истории России, рисуемой российскими фантастами с начала 1990-х годов, все больше теряют свою привлекательность решения связанные с западной либеральной демократией за счет националистических, шовинистических, автократических и тоталитарных установок. Недоверие Запада к России и враждебность последней по отношению к странам НАТО и Евросоюза привели к росту проимперских настроений. В русской фантастике свидетельствует об этом популярность империи в альтернативных историях и в так называемой имперской фантастике. Анализируемый в статье роман Андрея Лазарчука Все, способные держать оружие... — одна из немногих российских альтернативных историй, в которой своим процветанием Россия обязана социально-политическим решениям, импортированным с Запада — из Германии и США. В то же время автор пытается показать, что неприятие западной либеральной демократии российским обществом и русскими фантастами представляет собой более глубокую проблему – как оказывается, эта система находит своих критиков и на Западе, о чем свидетельствуют труды Эммануила Валлерстейна и Патрика Денина.

The author of this article tries to explain the causes of the disturbing phenomenon occurring in Russian alternative fantasy. In the alternative history of Russia drawn by Russian fantasists since the early 1990s, solutions associated with Western liberal democracy are increasingly losing their attractiveness at the expense of nationalistic, chauvinistic, autocratic and totalitarian attitudes. The West's distrust of Russia and the latter's hostility towards NATO and European Union countries have led to an increase in pro-imperial sentiment. In Russian fantasy, this is evidenced by the popularity of the empire in alternative histories and in so-called imperial fantasy. The novel All Capable of Carryring Weapon Andrei Lazarchuk’s analyzed in the article is one of the few Russian alternative histories in which Russia owes its prosperity to socio-political solutions imported from the West - from Germany and the United States. At the same time, the author tries to show that the rejection of Western liberal democracy by Russian society and Russian fantasists is a deeper problem – as it turns out, this system also finds its critics in the West, as evidenced by the works of Immanuel Wallerstein and Patrick Deneen.