Wiara i jej widma. Na marginesie monografii Literatura a religia. Wyzwania epoki świeckiej

W artykule przedstawiono dwutomową publikację Literatura a religia. Wyzwania epoki świeckiej (Kraków 2020) jako nowatorską analizę polskiej literatury po roku 1945, w której wykorzystano nowe koncepcje badania religijności i sekularyzmu, przede wszystkim prace Charlesa Taylora. Podkreślono, że zaprezentowane w monografii odczytanie literatury modyfikuje też obraz polskiej kultury, za której cechę charakterystyczną uznaje się religijność. W odwołaniu do ważnych dyskusji i tekstów na temat sekularyzacji w publikacji zastosowano rozszerzone rozumienia religijności, wyjęte z formuły konfesyjnej. Pozwala to na ciekawe odczytania dzieł takich pisarzy, jak Witold Gombrowicz, Miron Białoszewski, Stanisław Lem, Marian Pankowski, wzbogacające paletę polskich postaw wobec wiary. Autorka artykułu zwraca uwagę na dwutomowy podział pracy: tom pierwszy prezentuje metodologie i teoretyczne ujęcia zagadnienia literatury i religii; tom drugi – analizy twórczości konkretnych pisarzy. Dzięki temu czytelnik otrzymuje kompendium sygnalizowanego przez tytuł zagadnienia, które daje mu zarówno przegląd teorii i narzędzi metodologicznych, jak i przykłady czytania na nowo dzieł literatury polskiej.

The article presents the two-volume publication Literature and Religion. Challenges of the Secular Age (Kraków 2020) as an innovative analysis of the Polish literature after 1945, in which new concepts of researching religiousness and secularity – mostly the works of Charles Taylor – were used. It was highlighted that the literature reading presented in the monograph modifies the image of Polish culture, whose characteristic feature is identified as religiousness. Referring back to important discussions and texts on the topic of secularisation, an extended understanding of religiousness taken out of the confession formula was applied. Such approach enables an interesting reading of works of such authors as Witold Gombrowicz, Miron Białoszewski, Stanisław Lem and Marian Pankowski, which enriches the range of Polish attitudes towards faith. The author of the article notes the work’s division into two volumes: the first volume presents the methodologies and the theoretical approaches to literature and religion; the second volume is dedicated to the analysis of the oeuvres of the specific writers. Thanks to it, the reader receives a compendium on the topic signalised in the title, which provides the overview of theories and methodological tools as well as examples of new readings of Polish literary works.