Problem konstytucyjności administracyjnego sądownictwa ubezpieczeń społecznych

At the moment of their establishment (1939) and development (1945–1946), the social insurance courts had no sufficient substantiation in the then binding constitutional acts, as its nature, position within the legislation, and organization were incongruent with the provisions of the March and April constitutions. It was so as no space was provided for this special division of administrative judiciary while drawing either of these acts, and the arguments to the contrary formulated at the time are not convincing. Many of the claims about the full coherence of the Act with the constitutions quoted above remain unjustified, which suggests that the authors of the Act were aware of its weakness, both in this scope, and in the scope of the nonexistence of procedures capable of disclosing such weaknesses in the context of the political will to pass the Act (before the second world war) and to establish insurance courts (directly after the second world war). Although it is a paradox, the administrative social insurance courts operating on the power of the pre-war legislation received full constitutional support only in the People’s Republic of Poland, in the stipulations of the Constitution of the People’s Republic of Poland of 1952 and the Act of 15th February 1962 on the Supreme Court enacting its assumptions, among others, through a signifi cant novella of the Act of 28 July 1939 Law on the administrative social insurance courts.

W momencie powołania – w roku 1939, jak i tworzenia – w latach 1945–1946, sądownictwo ubezpieczeń społecznych nie miało należytego oparcia w obowiązujących wówczas aktach ustrojodawczych, gdyż jego charakter, ustawowa pozycja i ustrój nie przystawały bowiem do postanowień konstytucji marcowej ani konstytucji kwietniowej. Przy tworzeniu każdego z tych aktów nie przewidziano bowiem miejsca dla tego rodzaju szczególnego działu sądownictwa administracyjnego, a formułowane wtedy argumenty przeciwne nie są przekonujące. Brak uzasadnienia wielu z formułowanych tez o pełnej zgodności Ustawy z powyższymi konstytucjami sugeruje świadomość autorów zarówno jej słabości w tym zakresie, jak i nieistnienia procedur mogących te słabości obnażyć, w sytuacji istnienia politycznej woli uchwalenia Ustawy (przed II wojną światową), jak i utworzenia sądownictwa ubezpieczeniowego (bezpośrednio po II wojnie światowej). Paradoksalnie, działające na gruncie przepisów międzywojennych administracyjne sądownictwo ubezpieczeń społecznych uzyskało pełnię konstytucyjnego oparcia dopiero w okresie Polski Ludowej, w przepisach Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 r. i wykonującej jej założenia m.in. poprzez istotną nowelizację ustawy z 28 lipca 1939 r. Prawo osądach ubezpieczeń społecznych ustawie z 15 lutego 1962 r. o Sądzie Najwyższym.

Sowohl in der Zeit der gesetzlichen Gründung (1939), als auch der Gestaltung (1945-1946) genossen die Sozialversicherungsgerichte keine angemessene Mündung in den damals geltenden systempolitischen Rechtsakten, denn der Charakter dieser Institution, ihre gesetzliche Position und ihre Gestalt passten weder in die Bestimmungen der März-, noch der Aprilverfassung. Bei der Gestaltung beider dieser Grundgesetze wurde kein Raum für eine solche Sonderteilung der Verwaltungsgerichtsbarkeit vorgesehen, und die damals zur Befürwortung dieser Institution formulierten Argumente scheinen unbegründet zu sein. Die fehlende Begründung vieler zur Übereinstimmung des entsprechenden Gesetzes mit den erwähnten Grundgesetzen formulierten Th esen zeigt, dass die Befürworter sich dessen bewusst waren, aber auch, dass entsprechende Mechanismen fehlten, um diese Mängel angesichts des politischen Willens zur Verabschiedung des Gesetzes (vor dem Kriegsausbruch) und zur Einführung der Sozialversicherungsgerichte (direkt nach dem 2. Weltkrieg) legitim enthüllen zu können. Paradoxerweise, die aufgrund der Vorschriften der Vorkriegszeit tätigen Verwaltungsgerichte im Sozialversicherungssystem erhielten ihre volle Verfassungsbasis erst in der Zeit der Volksrepublik, in den Bestimmungen der Verfassung der Volksrepublik Polen von 1952 und in dem diese Bestimmungen umsetzenden und das Gesetz vom 28. Juli 1939 über die Sozialversicherungsgerichte wesentlich novellierenden Gesetz vom 15. Februar 1962 über das Oberste Gericht.