Podmiotowość, odpowiedzialność, historyczność profesji i profesjonalisty na przykładzie zawodu radcy prawnego

Spośród zawodów prawniczych w Polsce zawód radcy prawnego nadaje się w największym stopniu do zbadania, w jaki sposób zmienia się sposób pojmowania odpowiedzialności profesji i wykonujących ją profesjonalistów wraz ze zmianami społecznego i ekonomicznego środowiska, w którym profesja jest wykonywana. Przemiana zawodu, wykonywanego w okresie PRL głównie w ramach stosunku pracy, w zawód zaufania publicznego, a więc profesję w najściślejszym tego słowa znaczeniu, było następstwem głębokich przemian o charakterze politycznym, społecznym i ekonomicznym. Prezentowany artykuł pokazuje, w jaki sposób owe przemiany powodowały przekształcanie się zawodu radcy prawnego w profesję. Zwiększaniu zakresu kompetencji radców prawnych towarzyszył wzrost ich odpowiedzialności za zachowanie wysokich standardów świadczonych usług i podwyższanie poprzeczki wymagań etycznych. Zmiany sposobu wykonywania zawodu powodowały konieczność bardzo częstego wprowadzania zmian do kodeksów etyki zawodowej. Proces ten dobrze ilustruje tezę o tym, że kształt etyki zawodowej danej profesji jest pochodną społecznej roli, jakiej wypełnianie powierza się profesjonalistom.

Among the legal professions in Poland, the profession of a legal advisor is the most suitable to show how the responsibility of this job and those who perform it has been perceived over time, in the context of the social and economic changes in the legal environment. The transformation of the job, which in the pre-1989 communist period was performed mostly under an employment contract, into a profession of public trust in the strict sense, was underpinned by radical political, social and economic changes. This article presents how these changes turned the job of a legal advisor into a profession. The area of competencies of legal advisors gradually grew, making these professionals increasingly responsible for maintaining high standards of the rendered services and for setting ever higher ethical requirements. The changes in the methods of practising the profession required regular modifications of codes of professional ethics. This process provides ample evidence that professional conduct is a reflection of the social role which the professionals are expected to play.