Historia kiły

Przedstawiono historię zakażenia kiłą, która przybyła do Europy wraz z wyprawami Krzysztofa Kolumba z tzw. „Nowego Świata” w roku 1492. Choroba ta bardzo szybko zaczęła się szerzyć w Europie od Włoch (Choroba neapolitańska) poprzez Francję (Choroba francuska), Niemcy, Polskę, Ruś, a później na inne kontynenty. W średniowieczu dotyczyła ona głównie dworów królewskich i magnackich, stąd jej nazwa „przymiotu dworskiego”. Pierwszą książkę o tej chorobie w Polsce napisał nadworny medyk królów - Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy - Wojciech Oczko z Lublina w roku 1581. Na kiłę chorowali francuski król Ludwik XIV „Słońce”, car Iwan IV Groźny, polscy królowie Jan Olbracht, Aleksander, Jan III Sobieski i słynna Barbara Radziwiłłówna, żona króla Zygmunta Augusta. Pierwsze nowoczesne leczenie kiły zawdzięczamy niemieckiemu lekarzowi Paulowi Ehrlichowi, który zastosował preparaty arsenowe Salwarsan 606 i Salwarsan 914 (liczby to ilość prób na królikach). Dopiero w roku 1905 odkryto czynnik etiopato-genetyczny kiły – krętka bladego (Treponema pallidum). Z chwilą odkrycia penicyliny przez szkockiego uczonego Aleksandra Fleminga w roku 1928 w leczeniu kiły zastosowano antybiotyki. Przedstawiono odczyny serologiczne (Odczyn Wassermanna) powszechnie stosowane we wczesnym rozpoznawaniu zakażenia kiłowego, objawy kiły I, II i III-rzędowej, a przede wszystkim kiły wrodzonej prowadzącej do deformacji fizycznych, upośledzenia umysłowego i często umieralności okołoporodowej. Dzięki rutynowo wykonywanym 2. krotnie w ciąży badaniom serologicznym przypadki kiły wrodzonej są prawie niespotykane. Według WHO na świecie na kiłę choruje 12 milionów ludzi, głównie w krajach III świata.

The article presents the history of syphilis which arrived to Europe along with the journeys of Christopher Columbus from ' The New World' in 1492. The disease quickly spread from Italy (Neapolitan disease) through France (French disease), Germany, Poland and Russia to the other continents. In Middle Ages it mainly affected royal and baronial courts, therefore it developed the name of 'a court trait'. The first book in Poland about the disease was written by Wojciech Oczko from Lublin in 1581 - a court medical to Stefan Batory and Zygmunt III Waza - the Polish Kings. Among others, the disease affected such famous royals as Louis IV, Tsar Ivan IV the Terrible and Polish kings such as Jan Olbracht, Aleksander, Jan III Sobieski and Barbara Radziwiłłówna - Zygmunt August's wife. First modern methods of treatment of syphilis were used by a German physician Paul Ehrlich, who made use of arsenic prepa-rations Salwarsan 606 and 914. The numbers refer to a number of trials on rabbits. Finally, in 1905 the ethiopathogenic factor was discovered and named as spirochete bacterium (Treponema pallidum). In 1928, when Aleksander Fleming discovered penicillin, the antibiotics were used to treat the disease. Then, the serological response, so called Wasserman factor, was presented. It is commonly used to diagnose early stages of syphilis infections as well as the inborn type of the disease which is responsible for physical deformations, mental retardation and perinatal deaths. Thanks to serological tests performed twice during pregnancy, the cases of the inborn syphilis are rare. According to the WHO statistics, 12 million people suffer from the disease worldwide, largely in the Third World countries.