Zmierzch powojennego paradygmatu konstytucyjnego. Artykuł recenzyjny pracy zbiorowej Constitutional Democracy in Crisis?, red. M.A. Graber, S. Levinson, M. Tushnet, ISBN-13: 978-0190888985, ISBN-10: 0190888989, Oxford University Press, New York 2018, ss. 738

Zbiór „Constitutional Democracy in Crisis” opublikowany w 2018 r. przez wydawnictwo Oxford University Press znaczą wzbogaca współczesną refleksję na tematy konstytucyj-ne. W tym artykule recenzyjnym przybliżam tom przygotowany pod redakcją M.A. Gra-bera, S. Levinsona i M. Tushneta, wyróżniający się krytycznym podejściem do obecne-go stanu demokracji konstytucyjnej, co wiążę z osobami redaktorów, których uważam za jednych z najbardziej inspirujących konstytucjonalistów. Ponadto jest to prawdziwie zbiorowa praca, a nie jedynie kolekcja tekstów. Imponujące grono badaczy precyzyjnie opisało przejawy kryzysu demokratycznego w wielu państwach. Spisane zostały czy-ny i odmowy przestrzegania przepisów, co czyni z tej książki kronikę erozji demokracji z pierwszych dwóch dekad XXI w.Twierdzę, że tom ten ukazuje zmierzch powojennego paradygmatu konstytucyjne-go oraz kryzys refleksji naukowej na temat prawa konstytucyjnego. W tym sensie książ-ka ta jest doktrynalną migawką, uchwyceniem przejścia między dyskredytowanym starym a nieznanym nowym. Wątek ten rozwijam w drugiej części artykułu, odwołując się do takich autorów, jak U. Mattei i L. Nader (nielegalność praworządności), M.F. Masoud (użycie prawa do utrzymania władzy), F.J. Urbina (krytyka proporcjonalności i ważenia), A. Sulikowski (napięcie między konstytucjonalizmem a nowoczesnością), L.M. Seidman (nieposłuszeństwo konstytucyjne), M.P. Markowski (szkodliwa rola wartości w procesie politycznym), J. Dukaj (polityka w erze po piśmie).

“Constitutional Democracy in Crisis?” published in 2018 by Oxford University Press si-gnificantly enriches contemporary debate on constitutional topics. This review article briefly outlines the volume edited by M.A. Graber, S. Levinson and M. Tushnet. What makes this book distinctive is its critical approach to the present status of constitutional democracy, which I associate with the influence of the editors whom I count among the most inspiring current constitutional thinkers. Moreover, this is a truly collaborative ef-fort, not just a collection of papers. An impressive array of contributors produced a de-tailed study on the apparent weakening of many constitutional democracies around the world. Deeds and refusals to obey the law were written down which makes this volume a chronicle of the erosion of democracy during the first two decades of the 21st cent u r y.I argue that the book also shows the decline of the postwar constitutional paradigm and the crisis of the academic reflection about the constitutional law. In this sense the book is like a snapshot of the transitional moment between the discredited past and an unknown future. I expand this theme in the second part of the review drawing on authors such as U. Mattei and L. Nader (the illegality of the rule of law), M.F. Massoud (the use of law to maintain power), F.J. Urbina (a critique of proportionality and balancing), A. Su-likowski (the tension between the constitutional thinking and the modernity), L.M. Se-idman (the constitutional disobedience), M.P. Markowski (the damaging role of values in the political process), J. Dukaj (the politics in the era of post-literacy).