Constitutional Freedom of Scientific Research. Contribution to the Discussion

The reform of higher education in the Republic of Poland, which was introduced by the Act of 20 July 2018 Law on higher education and science (Dz.U. 2018, item 1668, as amend-ed; hereinafter: Law on higher education and science), revitalized interests in the free-dom of scientific research, optimal ways of its implementation and the role of the state in the support of scientific and research activities. For this reason providing an answer to questions concerning the genesis of regulation of the freedom of scientific research in the Constitution of the Republic of Poland of 2nd April, 1997 (Dz.U. 1997, No. 78, item 483, as amended; hereinafter: the Constitution of the Republic of Poland), specifically in relation to its recognition and position in the Polish constitution, the normative con-tent of the freedom, the beneficiaries and entities obliged to comply with it, appears ap-propriate. These issues seem to be of particular importance. First of all, the freedom of scientific research shall be one of the crucial elements of a knowledge-based economy, with a significant role of higher educational institutions. Secondly, the proper function-ing of universities indicates a broader establishment of human rights. What is more, the hitherto undertaken attempts to define the freedom of scientific research seem not to be incisive enough. The aim of this article, therefore, is to draw attention to the issues and difficulties associated with the freedom of scientific research. The answers given to the aforementioned questions, however, having regard to the limited scope of the publica-tion, cannot be deemed definitive.

Reforma szkolnictwa wyższego w Rzeczypospolitej Polskiej, której emanacją jest usta-wa z 20 lipca 2018 r.Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. 2018 r., poz. 1668 ze zm.; dalej: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce) przyniosła renesans zainteresowa-nia wolnością badań naukowych, optymalnymi sposobami jej realizacji oraz rolą pań-stwa we wspieraniu działalności naukowo-badawczej. Stąd celowe wydaje się udzielenie odpowiedzi na pytania o genezę regulacji wolności badań naukowych w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.; dalej: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej), miejsce wolności badań naukowych i sposób jej ujęcia w systematyce w ustawie zasadniczej; treść normatywną wolności badań naukowych, a także podmioty wolności badań naukowych i adresatów tej ostatniej. Kwestie te mają – z kilku względów – zna-czenie szczególne. Po pierwsze, wolność badań naukowych powinna być jednym z klu-czowych elementów gospodarki opartej na wiedzy, w której uczelnie wyższe odgrywają doniosłą rolę. Po drugie, prawidłowe funkcjonowanie uniwersytetów jest jednym z mier-ników szerszych praw człowieka. Po trzecie, wolność badań naukowych jest zagadnie-niem dość słabo poznanym. Owe odpowiedzi, ze względu na ograniczone ramy niniejsze-go opracowania, nie pretendują do miana wyczerpujących. Celem niniejszego artykułu jest jedynie zarysowanie tematu i związanych z nim problemów.