Wybrane problemy związane z realizacją konstytucyjnej zasady rozdziału Kościoła od państwa w III Rzeczypospolitej

Celem artykułu jest próba przedstawienia najbardziej kontrowersyjnych, w ocenie autora, problemów praktycznych związanych z realizacją w III Rzeczypospolitej przyjętego systemu relacji między sferą sacrum a profanum. Wynika to z faktu, że rzeczą charakterystyczną dla rozdziału kościoła od państwa w każdym z państw, które aplikowało wspomniany model, jest to, że jego ostateczny kształt zależy nie tyle od normatywnych wskazań konstytucji, co od konkretyzujących je postanowień niższego rzędu, a przede wszystkim od praktyki stosowania.Omawiając pojemny treściowo problem tzw. kwestii szkolnej oraz zagadnienia normatywnego obowiązku respektowania wartości chrześcijańskich, prawnokarnej ochrony uczuć religijnych, a także finansowania związków wyznaniowych z budżetu państwa autor wskazuje na odstępstwa od ustanowionego na mocy Konstytucji RP z 1997 r. przyjaznego modelu rozdziału kościoła od państwa. Zalicza do nich: wliczanie oceny z religii do średniej ocen szkolnych, ściganie przestępstwa obrazy uczuć religijnych z oskarżenia publicznego, uprzywilejowanie traktowanie darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą oraz istnienie Funduszu Kościelnego. Niemniej jednak uznaje, że rozwiązania o bardziej zasadniczym znaczeniu, takie jak nauczanie religii w szkołach publicznych, nie tylko nie stoją w sprzeczności z rozwiązaniami ustrojowymi, ale de facto stanowią o nadaniu polskiemu systemowi prawa określonej aksjologii – takiej, która jest zgodna z wolą większości społeczeństwa polskiego.

The final model of the separation of the church and state depends not so much on constitutional regulations but rather on provisions of the lower order and the practice of using. For this reason the article deals with the most controversial practical problems – subjectively chosen by the author – connected with the implementation of the so called friendly model of separation of church and state in the Republic in Poland. The following problems are successively presented: teaching of religion in public schools and the specific issues related to it, normative obligation to respect Christian values, criminal law protection of religious feelings and religious communities financing from the state budget. In the author’s opinion, including marks from religious instruction to the average school marks, the prosecution of offending religious feelings by public accusation, favouring treatment of donations to church charity and care and the existence of the Church Fund are inconsistent with the constitutional model of relations between church and state in Poland. However, legal regulations for more essential importance, such as the teaching of religion in public schools, are not contradictory to principles of the political system. Furthermore, they give the Polish legal system axiology, which is compatible with the majority of Polish society’s will.