Zakaz naruszania istoty treści praw podstawowych w Ustawie Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec z 1949 r

Artykuł stanowi próbę całościowej (kompleksowej) charakterystyki zakazu naruszania istoty treści praw podstawowych, będącego jednym z warunków dopuszczalności ograniczania tych praw, sformułowanym w art. 19 ust. 2 Ustawy Zasadniczej RFN z 1949 roku. Punktem wyjścia dla tej analizy jest przedstawienie genezy sformułowania tego zakazu w Ustawie Zasadniczej oraz nakreślenie jego funkcji. Kolejnym ważnym zagadnieniem podjętym w artykule jest omówienie związku, jaki występuje pomiędzy zakazem naruszania istoty treści praw podstawowych a zasadą poszanowania i ochrony godności człowieka sformułowaną w art. 1 ust. 1 UZ a także relacji pomiędzy zakazem naruszania istoty treści praw podstawowych a przepisem art. 79 ust. 3 UZ wprowadzającym tzw. postanowienia relatywnie niezmienne. Koncepcja nienaruszalności istoty praw podstawowych opiera się na założeniu, że w ramach każdego prawa podstawowego daje się wyodrębnić pewne elementy podstawowe – istotę (rdzeń – istota treści), bez której nie może ono istnieć oraz szereg elementów dodatkowych - tzw. otoczkę. O ile otoczka prawa podstawowego może być przedmiotem ingerencji ustawodawcy o tyle nigdy – w żadnych okolicznościach nie może być nim istota treści prawa podstawowego. Rzeczywista normatywna treść omawianego zakazu zależy od sposobu rozumienia samego pojęcia „istoty treści” prawa podstawowego, który nie jest niestety jednolity ani wśród przedstawicieli niemieckiej doktryny prawa konstytucyjnego ani w orzecznictwie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego RFN, stąd też zasadniczą część artykułu stanowi charakterystyka zróżnicowanych teorii dotyczących owej „istoty treści” praw podstawowych.

The article is an attempt to a comprehensive characteristic of prohibition of violations concerning a substance of fundamental rights. The prohibition is one of the conditions limiting the admissibility of such rights, as formulated in Article 19 paragraph 2 FRG Basic Law of 1949. The starting point for this analysis is to present the genesis of the wording of this prohibition in the constitution and to set out its functions. Another important issue taken into account in the article is to discuss the relation which exists between the prohibition of violations concerning the substance of fundamental rights and the principle of respect and protection of human dignity as enshrined in Article 1 paragraph 1 BL and also a relation between the prohibition of violations of fundamental rights and the provision of Article 79 paragraph 3 BL introducing „provisions relatively unchanged”. The concept of the inviolability of fundamental rights being based on the assumption that within each fundamental right it is possible to extract certain basic elements – the essence (core – the essence of the content), without which it could not exist and a number of additional elements – „a milieu”. While „the milieu” of a fundamental right may be a subject of interference by the legislature so far never – under any circumstances it cannot be the content of the essence of a fundamental right. The actual normative content of the prohibition depends on how is understood the concept of „the essence of content” of a fundamental right, which unfortunately is not uniform among the representatives of the German doctrine of constitutional law, nor the case law of the Federal Constitutional Court of the FRG and hence a crucial part of the article is the characteristic of various theories regarding this „substance” of fundamental rights.