Ocena sytuacji finansowej polskich jednostek samorządu terytorialnego w 2022 roku z wykorzystaniem metod taksonometrycznych

Cel: Celem artykułu jest zaprezentowanie sytuacji finansowej samorządów grupowanych według poszczególnych szczebli oraz relacji zachodzących pomiędzy nimi, a także propagowanie wykorzystywania w tym celu metod taksonometrycznych. Przegląd literatury pozwala stwierdzić, iż problematyka ta nie jest podejmowana w pracach naukowych. Metodyka: Do analizy sytuacji finansowej JST użyto metod taksonometrycznych. Obliczenia zostały wykonane w dwóch kategoriach, co wynika z występowania w polskim podziale administracyjnym miast na prawach powiatu. Zaproponowano również analizę korelacji liniowej Pearsona jako sposób wyboru optymalnej metody taksonometrycznej. Wyniki: Potwierdzono hipotezę o zróżnicowaniu sytuacji finansowej samorządów danych szczebli. Prawdziwa okazała się także powszechna opinia, iż najgorszą sytuacją finansową charakteryzują się powiaty. Przyczynami tego stanu są nadmiar nałożonych na nie zadań oraz niewielkie możliwości wpływania na własne strumienie dochodowe. Potwierdzono również, iż miasta na prawach powiatu mają lepszą sytuację finansową niż gminy i powiaty, co jest pochodną ich bogactwa endogenicznego. Implikacje i rekomendacje: Rekomenduje się przeprowadzanie analogicznych badań w zakresie przekroju regionalnego różnych szczebli JST względem siebie. Oryginalność/wartość: W pracy udowodniono empirycznie, iż nawet przy bardzo małych liczbach obiektów można stosować metody taksonometryczne oraz wybierać optymalną z nich. Zaproponowano także autorskie przekształcenie danych w procedurze normalizacyjnej.

Aim: The aim of the article is to present the financial situation of local governments grouped by individual levels as well as the relationships between them. The literature review indicates that this issue is not addressed in scientific works. Methodology: Taxonometric methods were used to analyse the financial situation of LGUs. Calculations were conducted in two categories, which results from the occurrence in the Polish administrative division of the level – cities with county rights. Additionally, Pearson's linear correlation analysis was proposed as a method for selecting the optimal taxonometric method. Results: The hypothesis regarding the differentiation of the financial situation of LGUs of different levels was confirmed. It also proved true that counties have the worst financial situation, attributed to the excess of imposed tasks and limited ability to influence their own revenue streams. It was also confirmed that cities with country rights have a better financial situation than municipalities and counties, which is a result of their endogenous wealth. Implications and recommendations: It is recommended to conduct similar research on the regional cross-section of various levels of local government units in relation to each other. Originality/value: The article empirically demonstrated that even with very small numbers of objects, taxonometric methods can be applied effectively and the optimal method can be selected. Additionally, an original data transformation was proposed in the normalization procedure.