Romańskość w słowiańskiej szacie

Pierwszy etap formowania się języka rumuńskiego na bazie łaciny ludowej charakterystycznej dla obszarów bałkańsko-naddunajskich zakończył się około VII wieku. Kolejne etapy rozwoju tego języka romańskiego przebiegały pod znakiem silnego oddziaływania języków słowiańskich, które obserwuje się nie tylko w słownictwie, ale również w fonetyce oraz strukturach gramatycznych języka rumuńskiego. Wielowiekowa koegzystencja ludności romańskiej i Słowian określana jest jako epoka bilingwizmu słowiańsko-rumuńskiego i zakończona została ostatecznie asymilacją językową tych ostatnich. Wzbogaciła ona język rumuński o słownictwo z zakresu m.in. gospodarki, rolnictwa, zjawisk naturalnych, ale również pojęć abstrakcyjnych dotyczących np. duchowości czy natury ludzkiej. Słownictwo to najmocniej zakorzeniło się w języku rumuńskim, stanowiąc do dziś element jego podstawowego zasobu leksykalnego. Drugi okres wpływów słowiańskich przypada na czas kształtowania się pierwszych państw feudalnych oraz nowego rozkładu sił politycznych na Bałkanach i zakarpackiej północy w dobie średniowiecza. Ówczesne księstwa rumuńskie wciąż pozostawały w sferze wpływów słowiańskich – południowych (bułgarskich, serbskich), jak i północnych (polskich, ruskich) – pod względem politycznym, gospodarczym, kulturowym, a przede wszystkim religijnym. Apogeum kontaktów językowo-kulturowych przypada na XIV i XVI wiek, zwany epoką „slawizmu kulturowego”. Taka sytuacja ma swoje odzwierciedlenie w języku – w tym okresie notuje się największą liczbę zapożyczeń słowiańskich w rumuńskim, jednakże w późniejszych wiekach zostały one wyeliminowane bądź zastąpione słownictwem najczęściej neoromańskiego pochodzenia.

The first stage of the formation of the Romanian language on the basis of folk Latin characteristic for the Balkan-Danubian areas (latina dunăreană) ended around the 7th century. The next stages of development of this Romance language were marked by the strong influence of Slavic languages, which are observed not only in  vocabulary but also in phonetics and grammatical structures of the Romanian language. The centuries-old coexistence of the Roman and Slavic populations is described as the era of Slavic-Romanian bilingualism, finally culminating in the linguistic assimilation of the latter. It enriched the Romanian language with vocabulary from, among others, economy, agriculture, natural phenomena, but also abstract concepts concerning, for example, spirituality or human nature. The vocabulary has taken root most of all in Romanian, constituting today the element of its basic lexical resource. The second period of Slavic influence falls on the time of the formation of the first feudal states and the new distribution of political forces in the Balkans and the Transcarpathian North in the Middle Ages. The Romanian Principalities are still in the sphere of Slavic influences – those southern (Bulgarian, Serbian) and northern (Polish, Ruthenian) in terms of political, economic, cultural, and above all religious. The apogee of linguistic and cultural contacts falls on the XIV and XVI century called the era of ”cultural Slavism”. Such a situation is reflected in the language – in this period the largest number of Slavic borrowings are recorded, but in later centuries they have been eliminated or replaced with vocabulary, most often, of Neo-Latin origin.